[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zagadnieniepowściągliwości należy porównać z zagadnieniem wstrzemięz
liwości, patrz wyżej, q.146.(104A) Wujek i Dąbrowski tłumaczą tu  continentia przez  wstrzemięz
liwość.(105) A.2.TÅ‚um.franc. N'a-t-elle pas plutót pour matiere tous les actes dont la'continence' concourt á cette beaute genéralé honnété universelle dont parle S.Ambrose? TÅ‚um.ang. It would seem that desires for pleasures of touch arÄ™ not thematter of continence.For Ambrose says.GeneraÅ‚ decorum by Its consistent form andthe perfection of what is virtuous is restrained in its every action.(106) Q.155, 3.W niepowÅ›ciÄ…gliwym zatem nie jest wypaczony rozum (sumienie),lecz wola, która wbrew rozumowi decyduje siÄ™ na ulegniÄ™cie pokusie, wpowÅ›ciÄ…gliwym wola kieruje siÄ™ rozumem i pokusie nie ulega.(107) Ad 1.Tu autor zaznacza różnicÄ™ miÄ™dzy umiarkowaniem a powÅ›ciÄ…gliwoÅ›ciÄ…:podmiotem pierwszej sÄ… siÅ‚y zmysÅ‚owych popÄ™dów, a jej funkcja polega nazaprowadzaniu w nich Å‚adu.Podmiotem drugiej jest wola, a funkcja jej polega naumocnieniu woli do opierania siÄ™ wzburzonym popÄ™dom.(107A) Wujek:  wstrzemiÄ™z
liwej.(108) Q.155, 4, ad 2.Gwałtowność i natężenie żądz (a więc pokus) zależy odtemperamentu fizycznego (ex naturali complexione), do którego należy dyspozycjaorganizmu wrodzona, odziedziczona lub nabyta, zależna od płci i wieku, orazwszystko co podnieca zmysły, a więc środowisko społeczne i towarzyskie (quidamhabent opportunitates delectationum concupiscentiam inflammantes).Im więcejtrudności do przezwyciężenia, tym większa zasługa.Moc woli ma tu szczególne poledo wykazania się.Wiąże się z tym wiele powikłań, do których trafnego rozwiązania205potrzebna jest praktyczna mądrość czy umiejętność rozumu.Jeśli związane z tą walkącierpienia zwiąże się z miłością Boga, zyskuje się Jego pomoc, a sama walka jestpełna zasług.Napięcie tej miłości wpływa na zmniejszenie żądz.Miłość Boga i niewzruszoność sumienia są duchowymi przyczynami zmniejszeniażądz.Chodzi tu o postawę ducha w okolicznościach wymienionych poprzednio, z tymjednak, że te okoliczności są od nas niezależne, my za nie-winy nie ponosimy,Natomiast za przyczyny duchowe jesteśmy odpowiedzialni, bo one od nas zależą.Gwałtowność popędu zmniejsza się w miarę rozwoju cnoty umiarkowa-nia, która maswą siedzibę w popędach celem poddawania Ich rozumowi.Motywem fu może byćpoczucie godności ludzkiej, wzgląd czesności, albo też cnota umiarkowania wlanarazem z łaską uświęcającą, a zwiększająca się razem ze wzrostem miłości do Boga.Aponieważ i poczucie godności osobistej i łaskę możemy zdobyć my, my też jesteśmyprzyczyną ich braku i pochodzącej z tego braku gwałtowności żądz.Dlatego tutaj Imgwałtowność jest większa, tym nasza zasługa w zwalczaniu ich jest mniejsza.(109) Q.156, 1.Względy cielesne, psychofizyczne, 54 tylko  sposobnościąniepowściągliwości, która z różnych względów zachodzi jednak nie w ciele, lecz wduszy, tj.w rozumie i w woli: jest tu mocno zaznaczony postulat wyrobienia rozumu iwoli.(110) Ad 2.św.Tomasz bardzo mocno stoi na stanowisku wolności woli orazkonieczności jej wyrabiania t stosowania.(111) Niektóre nowoczesne teorie etyczne i psychologiczne stoją na odmiennymstanowisku, głosząc właściwość zaspokajania żądzy, a to celem uniknięciakompleksów.Teorie te, oczywiście, nie uwzględniają pomocy łaski Boskiej, którejpomoc w opieraniu się popędom widzi św.Tomasz (ad 2).(112) Q.157, 1.A
askawość (Woroniecki: wyrozumiaÅ‚ość)  clementia; Å‚agodność mansuetudo, w PiÅ›mie Å›w.częściej: cichość.(113) Q.157, 2, ad 2. Clementia hoc primum praestat, ut quos dimittit, nihil aliusillos patl debuisse pronuntiat; venia vero debitae poenae remissio est'.Franc.:  Laclemence a pour premier object de declarer que la peÅ‚ne merite ne doit depassercertaines limites, tandi Que le pardon, c'est le remission de la peÅ‚ne merité: ang.: Clemency grants this, In the first place, that those whom she sets free are declaredImmune from all further punishment; and remission of punishment due amounts to apardon.(114) O epicheia patrz a.nast, ad 1; wiÄ™cej w q.120.(115) O  bÅ‚ogosÅ‚awieÅ„stwach i  owocach patrz tom  o mÄ™stwie , str.195-197.(116)  Srogie", tak tÅ‚um.Å‚ac. saevitia , choć być może bardziej by odpowiadaÅ‚o dzikie , patrz niżej q.159, 2.(117) Q.158.Gniew-ira; gniewliwość  iracundia, w znaczeniu albo usposobienia,albo dawania upustu gniewowi, gniewania siÄ™.Gniewliwość w pierwszym znaczeniujest wadliwa; w drugim może być cnotliwa zależnie od celu i sposobu posÅ‚użenia siÄ™gniewem.Autor nie jest zwolennikiem charakteru okreÅ›lanego przez  ciepÅ‚e kluski".CaÅ‚e to zagadnienie jest ważne dla moralnoÅ›ci ludzkich uczuć.WiÄ™cej o moralnoÅ›cigniewu można znalez
ć w  De mało , q.12, 1.(118) Q.158, 1, ad 3.Odwet  vindicta, choć niekiedy vindicta oznacza pomstę, aniekiedy zemstę, która wydaje się być odwetem, pomstą dla zaspokojenia namiętności.206(119) Q.158, 2, arg.4. Instynkt walki , tak tutaj tłumaczę  Irasci.sit actus naturalispotentiae quae est arascibilis ,  vis irascibilis czasem tłumaczę przez  siłagniewliwa , częściej przez  siła dążeń mocnych ; patrz o tym tabelkę w tomie  Omęstwie , str.175(120) Ad 2 [ Pobierz całość w formacie PDF ]