[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wtedy to spłonęła wspaniała biblioteka, założona przedprzeszło stu laty przez Juliana Apostatę, a licząca 120.000 książek.Wpałacu zaś, zwanym Lausos, ofiarą ognia padły bezcenne dzieła sztukigreckiej, ściągnięte tam z wielu miejscowości, jak posąg Afrodyty zKnidos, Ateny z Lindos, Hery z Samos.W powszechnym odczuciuuważano ów pożar za złą przepowiednię dla panującego.On zaś zebrał wszystkie wojska, jakimi dysponował w Tracji i w samejstolicy.Postawił na ich czele swego siostrzeńca Armatusa i wyprawił jeprzeciw Zenonowi.Ale nawet Armatus nie wierzył już w zwycięstwo.Wszedł w tajneukłady z Zenonem.Otrzymał przyrzeczenie, że zostanie dożywotnionaczelnym wodzem sił zbrojnych, jego zaś syn noszący imię wuja, a więcBazyliskus - dostanie tytuł cezara.Na mocy tego porozumienia otworzyłIzauryjczykom wolną drogę do stolicy.Cesarz wszedł w jej mury nie napotykając oporu w sierpniu roku 476.Bazyliskus i jego rodzina schronili się w kościele Z
więtej Zofii.Pozorniedarowano im życie i zesłano wszystkich do małej miejscowości wKapadocji.Tam zostali wrzuceni do wyschłej cysterny, gdzie skonali zgłodu i pragnienia.Zenon ponownie objął panowanie.Miało ono trwać jeszcze latpiętnaście.ZENONW tymże samym roku 476, w którym Zenon powrócił do stolicy, bypanować po usunięciu Bazyliskusa jako cesarz jedyny, przestało istniećcesarstwo rzymskie na Zachodzie.Był to wszakże fakt, z którego znaczeniaw dziejach nikt wówczas nie zdawał sobie sprawy, nikt go nawet niezauważył.Początki władztwa Zenona upływały względnie spokojnie, w pałacujednak toczyła się bezwzględna i podstępna, prawdziwie bizantyjska walkao wpływy.Prowadził ją z jednej strony Illus, krajan cesarza, bo teżIzauryjczyk, piastujący najwyższe godności, z drugiej zaś stały Weryna iAriadna, teściowa i żona Zenona.On sam zachowywał pozorną lojalność wobec człowieka, któremugłównie zawdzięczał odzyskanie tronu.Wciąż zresztą potrzebował jegowsparcia, Illus bowiem był wodzem i mężem stanu niewątpliwiewybitnych zdolności i dużej energii.Jeszcze w roku 477, podobno skutkiem namów właśnie Illusa, cesarzrozkazał zgładzić Armatusa, siostrzeńca swojej żony.A przecież ten takniedawno również bardzo mu pomógł, odstępując w krytycznym momencieod Bazyliskusa! W nagrodę za tę zdradę Armatus zażądał wtedy dla siebiegodności naczelnika wojsk dożywotnio, dla swego zaś syna tytułu cezara,co by oznaczało, że to on odziedziczy tron po Zenonie.Cesarz przystał nato i przyrzeczenia dotrzymał, Armatus bowiem do ostatniej chwilipiastował upragnioną godność; a porozumienie przecież nie przewidywało,jak długo ma żyć jej nosiciel!Illus mógł istotnie nalegać na usunięcie Armatusa, byłby on bowiemjego rywalem na dworze.Zabił go własną ręką Onulfus, rodzony brat Odoakra; tego samego, którydopiero co, bo w roku 476, złożył z tronu małego Romulusa Augustulusa iodtąd władał Italią jako król niby to w imieniu Zenona.Losy braci ułożyłysię znamiennie dla owych czasów.Gdy rozpadło się ogromne państwoHunów, w którym ich ojciec Edekon piastował u boku Attyli najwyższegodności, Odoaker powędrował na zachód, Onulfus zaś trafił doKonstantynopola.Obaj byli rycerzami fortuny, obaj szukali jako najemnicyswego miejsca w świecie chaosu.Onulfus żył początkowo w biedzie;dopiero Armatus pomógł mu w karierze wojskowej.Doszedł do tytułukomesa, został naczelnikiem wojsk w Ilirii - i w stosownej chwili zwróciłsię przeciw swemu dobroczyńcy.Natomiast syn Armatusa uniknął śmierci tylko dzięki wstawiennictwucesarzowej Ariadny.Został pozbawiony tytułu cezara, ale za towyświęcony pod przymusem na księdza.W ten sposób często pozbywanosię wówczas osób politycznie niewygodnych, kler bowiem mógł zajmowaćsię tylko sprawami kościelnymi.Mogłoby to świadczyć o pewnymzłagodzeniu obyczajów, ale z tym w innych wypadkach bywało różnie.Pewne wydarzenie w roku 477 pokazało, jak przesycona intrygami izbrodniczością była atmosfera dworu.Jeden ze służących Zenona usiłowałdokonać zamachu na życie Illusa.Został schwytany; cesarz oddał gonatychmiast w ręce niedoszłej ofiary.Co więcej, aby odsunąć od siebiewszelkie podejrzenia, obsypał Illusa najwyższymi godnościami, mianującgo patrycjuszem i czyniąc konsulem na rok 478.To zaś jeszcze umocniłoprzekonanie, że właśnie on stał za próbą zabójstwa.W roku następnym doszło do nowej próby zamachu.Tym razem chciałzabić Illusa barbarzyński najemnik.Uwięziony zeznał, że opłacił go prefektstolicy Epinik.Był on związany z cesarzową Weryną, jej bowiemzawdzięczał swą karierę.Zdjęty ze swego urzędu został wydany Illusowi,który wysłał go do jednej z twierdz w swej rodzinnej Izaurii.W kilka miesięcy póz
niej Illus sam się udał do tej krainy.Wziął udział wpogrzebie brata, ale spotkał się też z Epinikiem i uzyskał odeń zeznanie, żewłaściwą sprawczynią zamachu była Weryna.Czy Epinik mówił prawdę,czy też kłamał zastraszony lub przekupiony? Tego nikt nie był w staniestwierdzić.Illus zaś wyzyskał to zeznanie dla swych celów politycznych.Przedłużał pobyt w Izaurii, a tymczasem Zenon nalegał, by powracał jaknajspieszniej.Stolicy groził najazd Ostrogotów pod wodzą TeodorykaStrabona, a mury jej zostały nadwerężone skutkiem trzęsienia ziemi [ Pobierz całość w formacie PDF ]