Kraszewski Józef Ignacy Chore dusze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Z nich wszystkich wieje zbawczy duch krytyki.Pod naciskiem j�j waląsię jedne po drugich woskowe lalki nasz�j przeszłości.T�j wyprawie orężn�j przeciwko fałszom, któremiśmy się długo karmili,przyklaskuję.August po swojemu powitał to uśmi�szkiem łagodnym. Widzę że się spodzi�wasz, w miejscu tych lalek woskowych i fałszów, czegoś żywszego i prawdziwszego.Naiwny jesteś,kochany hrabio! Z historyą dzieją się rzeczy dziwne.Każdy wiek nową tworzy a d u s u m d e l p h i ni, dla wychowania na ni�jpokoleń przyszłych.Każdy wiek zaprzysięga się, że miłuje prawdę, że tylko j�j szuka, a operacyą kończy się na t�m, iż lalkiwoskowe się topią, wosk oczyszcza nieco, dol�wa się farb nowych i lepią się.ideały nowe, do miary swych twórcówprzykrojone.A wszystko to pod hasłem prawdy i w j�j imię! Kilka imion, dat kilka służy za wątek, a każde pokolenie snuje na nimwzory, wedle smaku swego. Ale, na Boga! zawołał gwałtownie hrabia Filip pełno fałszów jawnych było na kartach; potrzeba z nich dziejeoczyścić! Byle nowych w ich miejscu nie stawić odezwał się Wiktor. Trafia się bowiem, że pracownik młody wistocie okazujejak na dłoni, iż król jaki nie urodził się dnia 14-go, ale we dwa dni pózni�j, iż bitwa sławna odbyła się wcześni�j o tydzień, niżdotąd sądzono, a zato postać historyczną, choćby Nerona lub Tyberyusza, dla oryginalności zmienia w bohat�ra jasnego iTacyta czyni umyślnym kłamcą. Tak potwierdził hrabia August postacie historyczne dziwnym ulegają losom.Ni�ma kogoby nie oskarżano i niebroniono, czegoby nie uniewinniano i niepotepiano zkolei Inkwizycya znalazła apologetów, świętych poczytywano za szalbierzy.Historya nie obroni się pono nigdy temu ciągłemu odświ�żaniu i przetwarzaniu, pod pozorem szukania prawdy, wistocie zaś dlacelów ubocznych, dla potrzeb chwilowych, a bardzo często przez miłość własną, która nicować każe, aby się ze sztuką popisać. - Przecież ja wolę to, niżeli bałwochwalcze, nieruchome uwielbienie widm, które potworzyła na tle dziejow�m imaginacyawieków, o krytyce niemających pojęcia rzekł Filip. Pozwól jednak dodał August abyśmy my, bi�dni, zaślepieni, wsteczni, l a u d a to r e s te mp o r is a c t i, tympoobalanym ideałom przeszłości łzę uronili na pożegnanie.Zgoda na to, że one były utworami wyobrazni ojców, lecz to mi jeczyni drogiemi.Naród każdy w historyą swoję wprawiał klejnoty, ideały, nadając im kształty, jakie w duszy piastował; malowałswych bohat�rów może nie takimi, jakimi byli, ale jakimi ich pragnął mi�ć i widzi�ć.Toć przecie stanowi świadectwo postulatówducha narodowego, może dla nas droższych, niż prostowanie dat fałszywych i odgrzebywanie jakichś prawd maluczkich, zktórych nic wycisnąć niepodobna.Gdy wieki pracują na wyrzezbienie posągu, gdy kują taką świątynię w skale i głazom nadająformy, które się w ich myślach zrodziły mam za świętokradztwo niszczenie takiego dzieła, choćby dziś z niego szopy na sianozrobić nie można. Kochany hrabio przerwał Filip szydersko puściłeś się tak daleko, iż mi cię żal, bo zabłądzisz.Musielibyśmy więcsiedzi�ć z założonemi rękami około przeszłości, dać j�j porastać mchami i nie śmielibyśmy j�j dotknąć? Toby nas doprowadziłodo chińskiego zastoju. Czy wolisz, abyśmy burząc, doszli do egipskiego zapomnienia, które na ruinach pradziadowskich dzieł nie wi� o nich iprzypisuje je duchom? rzekł August. We wszystki�m potrzeba miary; ani chińskiego bałwochwalstwa, ani egipski�jślepoty.Czyśćcie posągi, oci�rajcie mchy, nie burzcie tylko ich i nie wywracajcie.Szanujcie choć dzieła sztuki. A jeśli to są potworne bałwany? spytał Filip. I w takim razie nawet należą, jako pomniki historyczne, do materyałów rozwoju pojęć narodu.Mówiąc to, hr.August spojrzał na Wiktora, jak gdyby wyzwał go na pomoc sobie, a ten dodał natychmiast; We wszystki�m potrzeba miary, jak hrabia powiedział.To co za prawdę służyło obalić, nie będąc pewnym iż się w miejscuruiny znajdzie co postawić, może doprowadzić do zniszczenia wszystkiego, do wygaszenia życia. Mówcie panowie co chcecie rozśmiał się hrabia Filip. Ja krytykę we wszystki�m, a w dziejach najwyż�j cenię.Onatrzebi i wymiata [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

Podobne