[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Cel ekologiczny, podkreślający zależność między logistyką iśrodowiskiem naturalnym, to ochrona zasobów naturalnych i redukcja zanieczyszczeń pochodzącychz logistycznych procesów utylizacji.Podejmując decyzje w ramach logistyki utylizacji należypamiętać, iż cele ekologiczne i ekonomiczne w długofalowej perspektywie mogą stać się zbieżne, np.stosowanie ekologicznych technologii wytwarzania może z czasem zapewnić przedsiębiorstwuprzewagę konkurencyjną i tym samym pomóc mu w osiągnięciu celów ekonomicznych.Tak więc wpodejściu systemowym skuteczność przepływu pozostałości rozpatruje się w kategoriachekonomicznych (całkowite koszty logistyki utylizacji i związany z nimi poziom obsługi na wejściu iwyjściu) oraz ekologicznych (np.wielkość odzysku materiałów, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń).Najważniejszą decyzją w logistyce utylizacji jest wybór sposobów postępowania z pozostałościami.Zastosowana metoda wpływa bowiem na wybór odpowiedniej formy systemu powtórnegozagospodarowania oraz rodzaju jego zaplecza technicznego.Kierunek działań z zakresu gospodarkipozostałościami zależy w głównej mierze od właściwości obiektów (np.składu chemicznego,palności i wartości energetycznej, stopnia skażenia, zabrudzenia, zróżnicowania materiałowego,gabarytów, woni, rozkładalności biologicznej itd.).Dokonując wyboru metody postępowania zpozostałościami, należy również brać pod uwagę czynniki ekonomiczne (opłacalność procesu),ekologiczne (wpływ procesu na środowisko naturalne) oraz przepisy prawne (np.nakazdezaktywacji niektórych nie przetwarzalnych pozostałości).Optymalne rozwiązanie, jeśli chodzi ousuwanie pozostałości, sprowadza się do ich utylizacji, a gdy jest to niemożliwe - do ichnieuciążliwej dla środowiska, neutralnej likwidacji.Utylizacja (od łac.utiliatas - użyteczność, ko-rzyść) oznacza ponowne użycie rzeczy i opakowań lub ich wtórne przetworzenie (recykling, czylizwrócenie rzeczy do obiegu) celem wykorzystania materiału, jego określonych składników lub zaku-mulowanej w nim energii.Wyróżnia się recykling materiałowy (odzysk materiałów), chemiczny(odzysk substancji wyjściowych) oraz termiczny (odzysk energii).Wszelkie produkty uboczne,będące wynikiem utylizacji (np.popiół i żużel po recyklingu termicznym) oraz pozostałości, które zewzględu na swój charakter (np.duże zanieczyszczenie, zniszczenie lub wykazywanie innychnegatywnych cech) nie mogły być poddane utylizacji lub uczyniłyby ją nieopłacalną, są poddawanelikwidacji.Likwidacja pozostałości oznacza ich dezaktywację, polegającą na takiej obróbce, aby jużnic nie mogą być z nich wyługowane (tj.wymyte) oraz na spajaniu lub umieszczaniu na wysypiskachśmieci.Chociaż deponowanie odpadów na wysypiskach śmieci powinno być ostatnim ogniwem wlogistycznym łańcuchu utylizacji i likwidacji, w praktyce jest to nadal najpopularniejszy sposóbpozbywania się pozostałości.Według danych OECD w większości krajów członkowskich tej organizacji na wysypiskach śmieci składuje się ponad50% odpadów z gospodarstw domowych.Najmniej odpadów lokuje na wysypiskach Szwajcaria (16,1%), najwięcejIrlandia (100%).Dla Kanady, USA, Danii, Finlandii, Niemiec, Austrii, Grecji, Holandii, Norwegii, Hiszpanii,Wielkiej Brytanii wskaźnik ten zawiera się w przedziale 50-100%.Wymagania dotyczące urządzania wysypisk i ichzagospodarowania są coraz wyższe.Przykładowo, odpady muszą być oddzielane od przepuszczalnej glebynieprzepuszcza!ną membraną, wody opadowe mają być poddawane oczyszczaniu, odpady muszą być sprasowywane iwarstwowo ugniatane z przestrzeganiem optymalnej grubości poszczególnych warstw przysypywanych następnieziemią, po zakończeniu eksploatacji wysypiska muszą być pokrywane grubą warstwą ziemi i rekultywowane przezsianie trawy, sadzenie drzew i krzewów, tworzące się wewnątrz wysypisk gazy winny być ujmowane i za-gospodarowywane itd.Mimo to w wielu krajach odpady składuje się na źle przygotowanych wysypiskach lub na tzw.dzikich wysypiskach.Szacuje się, iż w Polsce występuje ponad 10 tys.dzikich wysypisk, a tylko 700 zorganizowanych.Pomysłem na ograniczenie szkodliwego wpływu wysypisk na środowisko naturalne może okazać się tzw.strategiareaktorowa.Podstawą tej metody jest założenie, iż dobrze zorganizowane i eksploatowane wysypisko wraz z systememkontroli można uważać za wielostronny bioreaktor, w którym zachodzą przede wszystkim procesy biologiczne, a takżechemiczne i fizyczne.Racjonalizacji gospodarki pozostałościami służą nie tylko działania ex post lecz również działaniaprofilaktyczne.Istotą tych działań jest unikanie powstawania odpadów lub zmniejszanie ich ilościlub szkodliwości.Przedsięwzięcia o charakterze prewencyjnym przyczyniają się do eliminacji lubredukcji wydatków, które niosą ze sobą metody utylizacji i likwidacji odpadów.Tak więc, zgodnie z- 68 -zasadą racjonalnego gospodarowania pozostałościami, działania profilaktyczne powinny poprzedzaćutylizację i likwidację.Do działań profilaktycznych z zakresu gospodarki pozostałościami zaliczamy(rys.18):• dążenie do minimalizacji pozostałości,• unikanie wytwarzania odpadów,• ograniczanie ilości odpadów,• wielokrotne używanie produktów (w tym również opakowań).Działania związane z utylizacją i likwidacją pozostałościUtylizacjaLikwidacjaRecyklingPonowne wykorzystanieDezaktywacjaSpalanieSkładowanieMateriałowyChemicznyTermicznyRys.18.Rodzaje działań związanych z utylizacją i likwidacją pozostałości.Do sposobów racjonalizacji gospodarki pozostałościami typu ex ante zalicza się również stosowaniestrategii czystej produkcji, zwane działaniem "na początku rury" (begin of the pipe) [ Pobierz całość w formacie PDF ]