oprac bial 011211

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale później zaczęto rozróżniać dominium (władzę nad rzeczami) i potestas (władza nad osobami).Uważano, że tytułem do własności jest pracowitość, praca rąk, przypadkowe znalezienie rzeczy i zawłaszczenie rzeczy wroga.Podstawowym pojęciem rzeczy stało się res mancipi - rzeczy obywateli rzymskich.Z kolei pojęcie mancipium oznaczało „to, co ręką zostało schwytane” (Pliniusz), czyli rzeczy zajęte na wrogu lub uzyskane z pracy rąk.Rzymianie unikali definiowania pojęcia własności.Jednak pojawiła się konstrukcja pozytywnego określania własności.Polega ona na konstruowaniu pewnych atrybutów uprawnień właściciela, które wyznaczają granicę jego władzy.Rzymianie tworzyli pozytywną definicję własności poprzez określanie triady uprawnień właściciela:Właścicielowi przysługiwało:ius utendi i ius fruendi - prawo do używania rzeczy i pobierania z rzeczy pożytków.ius possidendi - prawo do posiadania rzeczy.ius disponendi - zdolność rozporządzania rzeczą.W rozwoju historycznym rozwinęło się także określenie własności z negatywnego punktu widzenia przez określenie czego właścicielowi nie wolno.Było to odwrócenie definicji własności w sensie pozytywnym.W cesarstwie własność określono jako pełne władztwo osoby nad rzeczą, nie ograniczone w swojej treści, chyba że ograniczenia takie wynikają z mocy prawa szczegółowego.Definicja w sensie negatywnym stwierdza zatem, że właścicielowi wolno wszystko, co nie jest mu zakazane na mocy szczegółowego przepisu.Prawo własności w swej treści jest prawem nieograniczonym.Ograniczenia pochodzą z zewnątrz.Wystarczy uchylenie ograniczenia przez władzę publiczną, by prawo to wróciło do swej pełnej treści.Jest to tzw.zasada elastyczności prawa własności , która wynika z jego definicji w sensie negatywnym.Ograniczenia mogą wynikać ze współwłasności, gdy na jednej rzeczy ustanowionych jest kilku właścicieli.Jeden właściciel ograniczony jest prawami innych.Gdy współwłaściciel zbywał swój udział istniało prawo pierwokupu ze strony pozostałych współwłaścicieli, które ograniczało jego wolności zbywania rzeczy.Ograniczenia mogły wynikać także z umowy stron, mocy wyroku sądowego, przepisów prawa publicznego i prywatnego.Władza publiczna w pewnych wypadkach mogła posunąć się do wywłaszczenia.Natomiast ograniczenie z mocy prawa prywatnego wynikało ze stosunków prawa sąsiedzkiego.Istniała np.możliwość żądania od sąsiada, by wyciął drzewo, które przerosło granicę.Istniały także ograniczenia prawa własności o charakterze obyczajowym.Wprowadzono instytucję cenzorów jako wykładników poglądów społecznych.Gdy właściciel w sposób nieobyczajny, korzystał ze swojego prawa cenzor w drodze noty cenzorskiej mógł napiętnować właściciela.Następowało obniżenie jego pozycji społecznej.Najistotniejsze ograniczenia dokonywały się w sferze stosunków rolnych.Ziemia i gospodarstwa rolne podlegały szczególnemu reżimowi, ponieważ były one podstawą wyżywienia państwa.Wprowadzono ustawodawstwo agrarne , które ograniczało prawa właścicieli nieruchomości rolnych.Już Ustawa XII tablic chroniła indywidualną własność rolników rzymskich.Wprowadzono wówczas granice minimum i maksimum gruntowego.Najuboższy obywatel powinien był posiadać działkę wielkości 2 iugera.Maksimum dla najbogatszego wynosiło 500 iugera.Mimo to stopniowo następował rozwój wielkiej własności ziemskiej, a w II w.pne nastąpił kryzys własności drobnej.Chłop rzymski uwikłany w wojny, broniący ojczyzny i rozszerzający wpływy rzymskie nie zajmował się własną działką, która popadała w długi i z tego tytułu zajmowano mu ją.Bogacili się Ci, którzy w wojnach nie uczestniczyli - elity rządzące.Chłop przestawał być potrzebny, stawał się plebejuszem i zasilał biedotę miejską.Prowadziło to do zaostrzenia się sytuacji politycznej w państwie.W 133 r.pne trybun ludowy Tiberius Gracchus zaproponował ograniczenie rozmiarów ziem wielkich właścicieli do 1000 iugera dla rodziny.W 123 r.pne brat zamordowanego Tiberiusa trybun Caius Graccus wprowadził prawo agrarne - leges Semproniae.Ustawodawstwo Gracchów miało jednak niewielkie znaczenie.Później próbowano jeszcze dokonać uwłaszczenia gruntów publicznych i podziału gruntów między ubogą ludność rzymską i weteranów.Starano się odrodzić włościaństwo.Wszystkie ustawy były jednak bardzo krytykowane i nie weszły w życie.Oktawian August ograniczył rozdawnictwo ager publicus (grunt państwowy).Natomiast po Auguście proces był już nie do zahamowania - rosła wielka własność ziemska kosztem drobnej, powstawały wielkie latyfundia i system oligarchiczny rządów w Rzymie.rodzaje własnościwłasność kwirytarna - własność dostępna tylko dla obywateli rzymskich, była jedną z form własności uznaną i chronioną według prawa cywilnego.Była nabywana i chroniona w oparciu o przepisy ius civile (prawa Kwirytów).Nabywana była w drodze tradycyjnych sposobów zgodnych z ius civile, poprzez:mancipatio i in iure cessio.Jednak w miarę rozwoju obrotu gospodarczego własność przekazywano również w sposób nieformalny, poza barierami prawnymi, również nie obywatelom i obcokrajowcom.Nabywca własności nieformalny nie był jej rzeczywistym właścicielem a tylko posiadaczem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

Podobne