[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Gdyby następni badani znali zawczasu cel badań,ich reakcje byłyby nienaturalne, co mogłoby doprowadzić do wyciągnięcia fałszywychwniosków.Aby uniknąć takiego marnowania czasu, eksperymentatorzy muszą zapewnićsobie pomoc ka\
dej osoby biorącej udział w badaniu.Ja osiągnąłem dobre wynikiw skutecznym utrzymywaniu tajemnicy, wskazując badanym na wielką szkodę, jakąponiosłaby społeczność naukowa, gdyby uprzedzone osoby badane dostarczyły miwyników fałszywie potwierdzających moją hipotezę.W tym rozdziale starałem się przedstawić zalety metody eksperymentalnej orazpokazać, jak zło\
onym i trudnym zadaniem jest zaprojektowanie eksperymentulaboratoryjnego z zakresu psychologii społecznej.Ponadto próbowałem podzielić się307z czytelnikiem uczuciem podniecenia, jakiego doznaję przy przezwycię\
aniu trudności,a tak\
e starałem się przeanalizować sposoby, jakimi usiłuję zapewnić badanym przezsiebie osobom dobre samopoczucie oraz mo\
liwość nauczenia się czegoś.Ludzie badaniw eksperymentach przyczynili się w du\
ym stopniu do wzbogacenia naszej wiedzy -jesteśmy ich dłu\
nikami.Wiedza, informacje i intuicje omówione w poprzednich ośmiurozdziałach tej ksią\
ki oparte są na technikach i procedurach opisanych w tym rozdziale,jak równie\
na współpracy badanych przez nas ludzi.Ostatecznie, zrozumienie przez nas istoty społecznej w całej jej zło\
oności zale\
y od naszej pomysłowościw opracowywaniu technik do badania jej zachowania - technik dobrze kontrolowanychi wywierających silny wpływ, a zarazem nie naruszających zasadniczej godności tychjednostek, które przyczyniają się do wzbogacania naszej wiedzy, słu\
ąc jako osobybadane w eksperymentach.Moralna odpowiedzialność za odkryciaIstnieje jeszcze jeden, dość skomplikowany problem etyczny: odpowiedzialnośćmoralna naukowca za to, co odkrywa.W całej tej ksią\
ce zajmowałem się pewnymi,niezwykle potę\
nymi czynnikami przekonywania.Dotyczy to zwłaszcza rozdziału 4,w którym omawiałem techniki autoperswazji, oraz niektórych dalszych rozdziałów, gdzieopisałem zastosowania tych technik.Autoperswazja jest siłą bardzo potę\
nÄ…, poniewa\
w gruncie rzeczy  osoba przekonywana nigdy nie wie, co na nią wpływa.Zaczyna onawierzyć, \
e jakiś określony pogląd jest prawdziwy, nie dlatego, \
e J.Robert Oppenheimer,T.E.Eliot czy Joe  The Shoulder przekonali jÄ…, i\
jest on prawdziwy - zaczyna w towierzyć, poniewa\
przekonała sama siebie.Co więcej, często osoba ta nie wie, dlaczegolub w jaki sposób zaczęła w to wierzyć.Fakt ten sprawia, \
e zjawiska te sÄ… nie tylkopotÄ™\
ne, ale i przera\
ające.Dopóki wiem, dlaczego zacząłem wierzyć w X, dopóty mamwzględną swobodę zmiany tego poglądu; jeśli jednak wiem tylko tyle, \
e X jestprawdziwe i koniec na tym, to jest znacznie bardziej prawdopodobne, \
e będę trzymać siękurczowo tego poglądu, nawet w obliczu obalających go dowodów.308Mechanizmy, które opisałem, mo\
na wykorzystać w celu skłonienia ludzi, abyczyścili zęby, aby przestali dokuczać słabszym, aby sprawiali innym mniej cierpień lub\
eby lubili swego sąsiada.Wielu ludzi mogłoby uznać te cele za dobre, niemniej jednakich realizacja polegałaby tak samo na manipulacji ludz
mi.Co więcej, tymi samymimechanizmami mo\
na by się posłu\
yć, aby skłonić ludzi do kupowania określonej markipasty do zębów lub do głosowania na określonych kandydatów.Czy nie jest rzecząniemoralną odkrywanie sposobów manipulowania ludz
mi?Będę szczery: jako człowiek mam pewne ideały - np.chciałbym wyeliminowaćfanatyzm i okrucieństwa.Gdybym miał władzę, wykorzystałbym dla osiągnięcia tychcelów najbardziej humanitarne i skuteczne metody, jakimi bym dysponował.Równiedobrze zdaję sobie sprawę z tego, \
e gdyby metody takie zostały opracowane, to innimogliby posłu\
yć się nimi dla osiągnięcia celów, które ja uwa\
am za niegodziwe.Jest toprzyczyną mojej wielkiej troski.Uświadamiam sobie tak\
e, \
e ty mo\
esz nie podzielaćuznawanych przeze mnie wartości - jeśli więc jesteś przekonany, \
e metody te sąskuteczne, to i ty powinieneś być zatroskany.Z drugiej strony, trzeba pamiętać, \
e zjawiska, które opisywałem, nie są nowe.To niepsycholog społeczny kazał panu Landry zachęcać ludzi do palenia Marlboro i niepsycholog społeczny nakłonił porucznika Calleya do mordowania wietnamskiej ludnościcywilnej.To, co uczynili ci ludzie, uczynili z własnej inicjatywy.Psychologowie społecznistarają się zrozumieć te zjawiska i mnóstwo innych, wydarzających się na świecie ka\
degodnia - zjawiska, które zachodzą od czasu, gdy pierwszych dwoje ludzi na ziemirozpoczęło interakcję.Dzięki zrozumieniu tych zjawisk psycholog społeczny mo\
edopomóc ludziom w powstrzymywaniu się od określonego rodzaju zachowania, gdyludzie sami dochodzą do wniosku, \
e zachowanie to jest nieprzystosowawcze.Jednak\
e sam fakt, \
e zjawiska, których badaniem zajmuje się psycholog społeczny,nie są jego dziełem, nie uwalnia go od odpowiedzialności moralnej.Jego badania częstoprowadzą do skrystalizowania się tych zjawisk w postaci wysoce ustrukturalizowanych,łatwych do zastosowania technik [ Pobierz całość w formacie PDF ]