[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Frieda, \
e jed-nym z rezultatów zjazdu gniez
nieńskiego było  równie\
ukonstytuo-wanie się społeczności, nad którą panował Chrobry pod nową nazwą"(J.Strzelczyk 2000c, s.137).Spotykamy te\
emocjonalne stwierdze-nia, np.:  nie mo\
e być \
adnej wątpliwości, \
e Mieszko I, obejmującrządy, był ju\
»ksiÄ™ciem Polan« i \
e jego »paÅ„stwo gniez
nieÅ„skie«byÅ‚o w peÅ‚ni »paÅ„stwem polskim«, najpierw w granicach Polski »Å›rod-kowej«, a pod koniec \
ycia całej Polski między Odrą i Bugiem orazmiędzy Karpatami i Bałtykiem" (G.Labuda 2002, s.29).319Najlepszym sposobem dyskusji z inspirującym pomysłem nie-mieckiego badacza będzie próba weryfikacji zasadności jego hipotezyoparta na analizie tych samych z
ródeł.Bo te\
trudno dorzucić do nichwiele innych, które miałyby tę samą wartość faktograficzną.Ich do-kładny i pozbawiony wstępnej hipotezy ogląd wskazuje, \
e J.Friedma racjÄ™, chocia\
tylko częściowo.Autor, zajęty konstruowaniem psy-chologicznego portretu Ottona III, nie wykorzystał bowiem w pełnipodstawowych informacji o z
ródłach, które sam przytoczył.A moimzdaniem pozwalają one na sformułowanie hipotezy konkurencyjnej,oferującej znacznie głębszy wgląd w okoliczności pojawienia się i za-akceptowania choronimu Polonia i etnonimu Poloni.Czytając tekst niemieckiego uczonego, odniosłem wra\
enie pew-nego pośpiechu z
ródłoznawczego.Johannes Fried, skupiony na em-patycznej rekonstrukcji stanu ducha Ottona III, jakby nie dokończyłanalizy najstarszych wzmianek o imiennie zindywidualizowanej  Pol-sce" oraz o  Polakach" i nie wykorzystał potencjału informacyjnegodostępnych z
ródeł.Próbując  dokończyć" jego pracę, kierowałem sięjego słusznym postulatem metodologicznym, \
e  nale\
y rekonstruowaćwydarzenia, wykorzystując wyłącznie wiarygodne z
ródła, współczesnelub póz
niejsze, ale tylko takie, co do których mamy pewność, \
e rzetel-nie przekazują wcześniejsze wydarzenia" (J.Fried 2000, s.162).Przyjrzyjmy się zatem zasobowi informacji, jakie przekazali namnaoczni czy te\
raczej  nauszni" świadkowie zdarzeń sprzed ponadtysiąca lat - ci, którzy \
yli w czasie, w którym zarejestrowano  etnicz-ne" nazwy państwa rządzonego przez dynastię piastowską i podległychjej ludzi.Oto te z
ródła w kolejności wymienionej przez J.Frieda:- najstarsza wzmianka wyszła, jak się na ogół sądzi, w 999 r.spodpióra Jana Canapariusa, opata rzymskiego klasztoru św.św.Bonifacegoi Aleksego, wspominającego o Sobiesławie/Sobieborze Sławnikowicu,który wyruszył na wyprawę wojenną cum Bolizlauo Palaniorum duce{Vita I, 25).Mimo i\
wojna ta miała miejsce w 995 r., to z oczywistychpowodów nie mo\
na do tej daty cofać poświadczenia u\
ycia interesu-jÄ…cej nas nazwy;320- najstarsze z
ródło, które zanotowało nazwę kraju, do którego udałsię św.Wojciech, to lista hymnów spisana w Reichenau ok.1001 r.W jednej ze zwrotek tzw.sekwencji św.Wojciecha mo\
na przeczytać,\
e Polania ergo tanti sepeliens floret martyryii pignora (Cantica me-dii aevi polono-latina, t.1, s.13);- najstarszym z
ródłem lokalnym są monety Bolesława Chrobregoopatrzone jednoznaczną deklaracją: PRINCEfPJS POLONIE.Ich emi-sję J.Fried (1989, s.72) datował na  po roku 1000", podczas gdyw Polsce opóz
nia siejÄ… o 3 lata (S.Suchodolski 1967, s.110-112;1971, s.108), a ostatnio nawet przesuwa na okres po 1005 r.(S.Su-chodolski 2002, s.165).Formalnie rzecz biorÄ…c, jest to najstarszyoryginalny zapis tej nazwy, gdy\
pozostałe z
ródła powstały póz
niej lubzachowały się w postaci kopii;- Roczniki kwedlinburskie pod rokiem 1002 wzmiankują: Bolizla-vonem Poloniae ducem (MGH SS 3, s.78, 29 n.);- w Rocznikach hildesheimskich (co prawda przepisanych z ory-ginału około połowy XI w.3) znajdziemy przy 1003 r.identyfikacjęChrobrego jako Bolizlavo Polianicus (MGH SS rer.Ger.In us.Schol.[8], 25).Wzmianki te potwierdzają słuszność twierdzenia J.Frieda (1998,s.44), \
e  pomimo licznych z
ródeł dotyczących Zachodnich Słowianw IX i X wieku, we wszystkich brak jest dowodu na [istnienie] nazwyPolska w tym wczesnym czasie", mimo \
e ziemie poło\
one na wschódod Odry znajdowały się ju\
przecie\
w orbicie zainteresowania poli-tyki cesarstwa i Kościoła niemieckiego, a więc i tamtejszych kronika-rzy.Zimnej wymowie tego braku mo\
na przeciwstawić tylko głębokąwiarę, \
e było inaczej, a o stwarzanie zwodniczych pozorów mo\
na oskar\
yć" fragmentaryczny stan zachowania z
ródeł czy te\
wręczniepiśmienność pierwszych Piastów i ich poddanych, którzy po pro-stu nie mogli zapisać swego narodowego miana.Nie jest to najlep-szy argument, bo jak jednak wynika z powy\
szego wyliczenia, listawzględnie współczesnych z
ródeł jest wyjątkowo długa w stosunku2  Polska zaś rozkwita grzebiąc [w sobie] dowody tak wielkiego męczeństwa[św.Wojciecha]".3 K.Górich 1991, s.14; J.Fried 2002, s.274; G.Labuda 2006a, s.181.321do sytuacji, z jaką na ogół borykamy się, badając tak wczesne dziejePolski.A przecie\
mo\
na i trzeba ją jeszcze wydłu\
yć o trzy przekazy,których autentyczność nie wzbudza wątpliwości:-pisana przez Brunona z Kwerfurtu przed wrześniem 1004 r.i potem4 w Niemczech5 i na Węgrzech w 1005 r.6 nowa wersja \
ywotaśw.Wojciecha przynosi kilka odniesień do Bolizlavo Polanorum duce(Vita II, 21 i 23) oraz wspomina terra Polanorum (Vita II, 25) i Polanis{Vita II, 30);- Kronika Thietmara, której wartość dla naszych rozwa\
ań kom-plikuje to, \
e zaczął on pisać swoje dzieło dopiero w 1012 r., podczasgdy Polenia pojawia się w nim ju\
pod rokiem 1002 (Thietmar V,23), od którego konsekwentnie zaczął jednoznacznie identyfikowaćpaństwo i poddanych Bolesława Chrobrego (Poleni) za pomocą specy-ficznych określeń.Myślę, \
e przydatność jego świadectwa wspiera to,\
e Thietmar, urodzony w arystokratycznej rodzinie w 975 r., na długoprzed 1012 r.brał ju\
świadomy udział w wydarzeniach politycznych,miał do dyspozycji wielu naocznych świadków wydarzeń z przełomustuleci i mógł sporządzać jakieś notatki, z których póz
niej korzystał.Je-go informacje mo\
emy więc tu wykorzystać z du\
ym zaufaniem, gdy\
jako kanonik magdeburski (990-1009 r.) był bezpośrednim świadkiemwydarzeń rozgrywających się na przełomie tysiącleci na pograniczusasko-słowiańskim;- w napisanym przez Brunona, ju\
po przybyciu na dwór Chro-brego w 1008 r., śywocie pięciu braci męczenników ich klasztor jestzlokalizowany wprovincia Polanorum (Vita quinquefratrum., 6) lubw Polanici terra (Vita ąuinąue frałrum., 11).4 Bruno wspomina, \
e w trakcie pisania dowiedział się o śmierci SobiesławaSławnikowica, który zginął, osłaniając wycofywanie się Bolesława Chrobrego z PragiII, 22) [ Pobierz całość w formacie PDF ]