Mickiewicz Adam Pan Tadeusz

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.�yd skoczy�, wpad� w t�um;Klucznik wo�a�: Precz st�d, �ydzie!Nie tkaj palców mi�dzy drzwi, nie o ciebie idzie!Panie Prusak! �e Wasze� s�dziowsk� handlujeszPar� wicin mizernych, to ju� za� gard�ujesz?Zapomnia�eS, Mopanku, �e ojciec Wasz�cinSp�awia� do Prus dwadzieScie Horeszkowskich wicin?St�d si� zbogaci� i on, i jego rodzina;Ba, nawet wszyscy, ilu was tu jest z Dobrzyna.Bo pami�tacie, starzy, s�yszeliScie m�odzi,�e Stolnik by� was wszystkich ojciec i dobrodzi�j:Kogo� on komisarzem s�a� do swych dóbr pi�skich?Dobrzy�skiego! Rachmistrzów kogo mia�? Dobrzy�skich!Marsza�kostwa, kredensu nie zwierza� nikomu,Tylko Dobrzy�skim: pe�no Dobrzy�skich mia� w domu!On forytowa� wasze w trybuna�ach sprawy,On wyrabia� u króla dla was chleb �askawy,Dzieci wasze kopami pomieszcza� w konwikciePijarskim, na swym koszcie, odzie�y i wikcie;Doros�ych promowowa� tak�e swym nak�adem.A dlaczego to robi�? �e wam by� s�siadem!DziS Soplica kopcami tyka waszych granic;Có� kiedy wam dobrego zrobi� on? Nic a nic! -Przerwa� Konewka - bo to wyros�o z szlachciury,A jak dmie si�, phu phu phu, jak nos drze do góry!Pami�tacie, prosi�em na córki wesele;220Poj�, nie chce pi�, mówi:Ot, magnat! delikacik z marymonckiej m�ki!Nie pi�, leliSmy w gard�o; krzycza�:Czekaj no, niech no ja mu z Konewki nalej�. Filut - zawo�a� Chrzciciel - oj, i ja go kropn�Za swoje.Mój syn - by�o to dziecko roztropne,Teraz tak zg�upia�, �e go nazywaj� Sakiem.A z przyczyny S�dziego zosta� g�upcem takim.Mówi�em:On znowu smyk do Zosi, dybie przez konopie;Z�owi�em go, a zatem za uszy i kropi�;A on beczy i beczy jak male�kie ch�opie:- a wci�� szlocha.Co tobie? A on mówi, �e t� Zosi� kocha!Chcia�by popatrzy� na ni�! �al mi nieboraka;Mówi� S�dziemu:On mówi:.�otr! ��e, ju� j� komuS swata.S�ysza�em; ju� ja si� tam na wesele wkr�c�,Ja im �o�e ma��e�skie Kropid�em poSwi�c�. I taki �otr - zawo�a� Klucznik - ma panowa�?I dawnych panów, lepszych od siebie, rujnowa�?A Horeszków i pami��, i imi� zaginie!Gdzie� jest wdzi�cznoS� na Swiecie?- nie ma jej w Dobrzynie.221Bracia! chcecie bój z ruskim wieS� imperatorem,A boicie si� wojny z Soplicowskim dworem?Strach wam turmy! czy� to ja wzywam na rozboje?Bro� Bo�e! Szlachta Bracia! ja przy prawie stoj�.Wszak Hrabia wygra�, zyska� dekretów niema�o;Tylko je egzekwowa�! Tak dawniej bywa�o:Trybuna� pisa� dekret, szlachta wype�nia�a,A szczególniej Dobrzy�scy, i st�d wasza chwa�aUros�a w Litwie!Wszak�e to Dobrzy�scy samiBili si� na zajexdzie myskim z Moskalami,Których przywiód� jenera� ruski Wojni�owiczI �otr, przyjaciel jego, pan Wo�k z �ugomowicz;Pami�tacie, jak Wo�ka wzi�liSmy w niewol�,Jak chcieliSmy go wiesza� na belce w stodole,I� by� tyran dla ch�opstwa, a s�uga Moskali;Ale si� ch�opi g�upi nad nim zlitowali!(Upiec go musz� kiedyS na tym Scyzoryku).Nie wspomn� innych wielkich zajazdów bez liku,Z których wyszliSmy zawsze, jak szlachcie przysta�o,I z zyskiem, i aplauzem powszechnym, i z chwa��!Po có� o tem wspomina�! DziS darmo pan Hrabia,S�siad wasz, spraw� toczy, dekrety wyrabia,Ju� nikt z was pomóc nie chce biednemu sierocie!Dziedzic Stolnika, tego, który �ywi� krocie,DziS nie ma przyjaciela oprocz mnie - Klucznika,I ot, tego wiernego mego Scyzoryka!222 I Kropid�a! - rzek� Chrzciciel - gdzie ty, Gerwaze�ku,Tam i ja, póki r�ka, póki plusk plask w r�ku.Co dwaj, to dwaj! Dalibóg, mój Gerwazy! ty miecz,Ja mam Kropid�o; dalbóg! ja kropi�, a ty siecz,I tak szach mach, plusk i plask; oni niech gaw�dz�! To� i Bartka - rzek� Brzytwa - Bracia nie odp�dz�;Ju� co wy namydlicie, to ja wszystko zgol�. I ja - przyda� Konewka - z wami ruszy� wol�,Gdy ich nie mo�na zgodzi� na obior marsza�ka;Co mi tam g�osy, ga�ki, u mnie insza ga�ka(Tu wydoby� z kieszeni garS� kul, dzwoni� niemi):Ot, ga�ki! - krzykn�� - w S�dzi� ga�kami wszystkiemi! Do was - wo�a� Sko�uba - do was si� ��czymy! Gdzie wy - krzykn�a szlachta - gdzie wy, to tam i my!Niech �yj� Horeszkowie! wiwant Pó�kozice!Wiwat Klucznik R�baj�o! Haj�e na Soplice!I tak wszystkich poci�gn�� wymowny Gerwazy:Bo wszyscy ku S�dziemu mieli swe urazy,Jak zwyczajnie w s�siedztwie, to o szkod� skargi,To o wyr�by, to o granice zatargi:Jednych gniew, drugich tylko podburza�a zawiS�Bogactw S�dziego - wszystkich zgodzi�a nienawiS�.Cisn� si� do Klucznika, podnosz� do górySzable, pa�ki.A� Maciek, dotychczas ponury,Nieruchomy, wsta� z �awy i wolnemi krokiWyszed� na Srodek izby, i podpar� si� w boki;223I spojrzawszy przed siebie, i kiwaj�c g�ow�,Zabra� g�os, wymawiaj�c z wolna ka�de s�owo,Z przestankiem i przyciskiem: A g�upi! a g�upi!A g�upi wy! Na kim si� mle�o, na was skrupi.To póki o wskrzeszeniu Polski by�a rada,O dobru pospolitem, g�upi, u was zwada?Nie mo�na by�o, g�upi, ani si� rozmówi�,G�upi, ani porz�dku, ani postanowi�Wodza nad wami, g�upi! A niech no kto poddaOsobiste urazy, g�upi, u was zgoda!Precz st�d! bo jakem Maciek, was, do milijonówKro�set kroci tysi�cy fur beczek furgonówDiab�ów!!!.Ucichli wszyscy jak ra�eni gromem!Ale razem straszliwy powsta� krzyk za domem: Wiwat Hrabia! On wje�d�a� na folwark Maciejów,Sam zbrojny, za nim zbrojnych dziesi�ciu d�okejów.Hrabia siedzia� na dzielnym koniu, w czarnym stroju;Na sukni orzechowy p�aszcz w�oskiego kroju,Szeroki, bez r�kawów, jak wielka opona,Spi�ty klamr� u szyi, spada� przez ramiona;Kapelusz mia� okr�g�y z piórem, w r�ku szpad�,Okr�ci� si� i szpad� powita� gromad�. Wiwat Hrabia! - krzykn�li - z nim �y� i umiera�!Szlachta zacz�a z chaty przez okna wyziera�I za Klucznikiem coraz ku drzwiom si� napiera�;Klucznik wyszed�, a za nim t�um przeze drzwi run��,Maciek reszt� wyp�dzi�, drzwi zamkn��, zasun��I przez okno wyjrzawszy, raz jeszcze rzek�: G�upi!224A tymczasem si� szlachta do Hrabiego kupi;Id� w karczm�, Gerwazy wspomnia� dawne czasy,Kaza� sobie trzy poda� od kontuszów pasy,Na nich ze sklepu karczmy beczki wydobywaTrzy: jedn� miodu, drug� wódki, trzeci� piwa [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

Podobne