[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Umiejętność wykrywania nowych hipotez ceni sięw nauce szczególnie wysoko, świadczy ona zarówno o rozwoju intuicji i wyobraz
ni badacza, jak i odoskonałości jego odkrywczego myślenia.W całości jest teoria naukowa systemem wewnętrznieniesprzecznym, tłumaczącym wszystkie znane współcześnie fakty doświadczalne danej kategorii.Wymienione cztery elementy nauki znajdują swoiste odbicie w treści kształcenia.Problememjest wszakże, jaki ma być zakres tego  odbicia" na poszczególnych poziomach nauki szkolnej, jakteż czy każdy z tych elementów ma być uwzględniony w programach i podręcznikach.Jakwiadomo, w przeszłości treść kształcenia ograniczano do niektórych elementów, dając przewagębądz
abstrakcyjnej wiedzy książkowej, bądz
 faktograficznemu" kształceniu praktycznemu.Zakładano przy tym, że najlepsze przygotowanie do studiów wyższych zapewnia drogaabstrakcyjnego kształcenia, w istocie rzeczy dostępna tylko pewnemu odsetkowi młodzieży.Mimoiż obecnie to przekonanie zostało podważone, na programach szkolnych nadal odciska się piętnojednostronnego intelektualizmu.Ukształtowały się wszakże znaczne różnice międzyposzczególnymi przedmiotami.Jeśli np.w przedmiotach przyrodniczych, mimo ich dośćoderwanego od życia charakteru, uwzględnia się coraz szerzej wszystkie cztery wymienioneelementy nauki, to w przedmiotach historycznych daje się przewagę, niekiedy wręczprzygniatającą, informacjom o faktach, w matematyce zaś coraz większy nacisk kładzie się naoderwaną od wszelkiego doświadczenia teorię.Aby racjonalnie uczyć się historii, biologii czy geografii, a zarazem wdrażać się do myśleniahistorycznego, biologicznego czy geograficznego, trzeba mieć do czynienia zarówno z faktami, jaki z tłumacząca je teorią.A zatem i w wymienionych przedmiotach nauczania, i we wszystkichpozostałych powinny harmonijnie występować wspomniane wyżej elementy nauki tak, aby się zesobą wiązały, tworząc niesprzeczne systemy.Jako dyskusyjny wymienią się dotąd jeden ze składników teorii naukowej, a mianowiciehipotezy.Zakłada się bowiem, że niedojrzałym naukowo uczniom trudno odróżnić hipotezę odprawa naukowego, z czego rodzi się niebezpieczeństwo przyjmowania hipotez za twierdzeniazweryfikowane.Wszakże przy pewnym zaawansowaniu uczniów obawa ta traci swoje znaczenie,przy tym nie można przecież nikogo nauczyć myślenia naukowego, odmawiając mu prawa doposługiwania się hipotezami, myślenie naukowe sprowadza się bowiem przede wszystkim dowytwarzania i weryfikacji hipotez.Znacznie bardziej trudna jest sprawa interpretacji jako składnikateorii naukowej.Ponieważ interpretacja wymaga głębokiej znajomości danej dziedziny wiedzy, jejzastosowanie w szkole ogólnokształcącej jest z reguły ograniczone, mogą się na nią zdobywać tylkouczniowie klas wyższych i to pod okiem wybitnego nauczyciela.Systemowe ujęcia treści kształceniaSzkoła, jak o tym będzie mowa w innych częściach podręcznika, jest systemem działającym, jestcałością którą tworzą takie elementy, jak nauczyciele, uczniowie, treść kształcenia i środowiskoszkolne.Działanie tego systemu jako całości jest działaniem wszystkich jego składników izwiązków między nimi, ukierunkowanym przez cele kształcenia.Przy tym każdy z tych składnikówtworzą również jego własne elementy, odpowiednio ze sobą powiązane.W tym rozumieniu i treść kształcenia jest lub być powinna taką uporządkowaną całością, złożonąz właściwych dla siebie składników, wchodzących w odpowiednie związki ze sobą i z innymipodstawowymi składnikami szkoły jako całość (Galant, 1994).Inaczej mówiąc, treść kształcenia,czerpana z  życia", z obszaru całej kultury czy tylko nauki, jest w programach szkolnychpoddawana jakiejś systematyzacji.Systematyczność jest przeciwieństwem chaosu, któryzagościwszy w programach, łatwo może zagościć w głowach uczniów.W dydaktyce współczesnejistnieje zgoda co do tego, że systematyczność w nauce szkolnej wymaga respektowanianastępujących warunków:a) szerokiego stosowania strukturyzacji w treści kształcenia i w procesie uczenia się,b) przechodzenia od układów i struktur prostych do złożonych, od bardziej szczegółowych doogólnych i odwrotnie,c) możliwie szerokiego uwzględniania struktur wspólnych dla wielu przedmiotów nauczania lub - wprzypadku rezygnacji z systemu przedmiotowego -dla różnych działów programu kształcenia.Strukturyzacja treści kształcenia polega na kształtowaniu i hierarchizowaniu struktur treściowych,to jest na takim porządkowaniu treści, jakie wiąże się z wyodrębnianiem odpowiednich dla danejtreści układów, a w nich składników i związków między nimi.Porównywanie tych układów ze sobąsłuży ich porządkowaniu, przy czym ze względu na zakres i charakter ich składników orazzwiązków poszczególnym układom (strukturom) różne wyznacza się miejsce w całości programu [ Pobierz całość w formacie PDF ]