[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Posunięcie to mimo późniejszej zapowiedzi rządu dotyczącej karania przedsiębiorstw państwowych podnoszących znacznie płace, przyczyniło się do wzrostu płac realnych, który jednak nie szedł w parze ze wzrostem wydajności.W kolejnych latach płace realne wzrastały przeciętnie o 8% w skali rocznej.Tablica.II.3Wybrane wskaźniki ekonomiczne Republiki Czeskiej w latach 1993-1999.WyszczególnienieLataZmiana (w %)199319941995199619971998**1999*PKB-0,942,75,94,11,0-2,6-0,2Ceny20,810,09,18,88,510,75,1Stopa bezrobocia3,53,22,93,054,296,048,4Płace realne3,77,88,68,84,8-2,03,7Eksport18,114,920,20,82,5.Deficyt obrotów bieżących (% PKB)___-2,02-2,7-7,6-6,2-1,5-1,3PKB per capita w USD***10300110001210012700129001270012900Deficyt budżetowy w mld kcz_________6,219,937,649,1źródło : Research Reports Wiener WIIW, No 243 luty 1998 r., s.34, "Czech Republic.Macroeconomic Forecast", Ministry of Finance of the Czech Republic, Departementof Financial Policies, January 1999.Uwagi: * prognozy,** dane szacunkowe;*** PKB per capita według parytetu siły nabywczejObecna sytuacja gospodarcza w Czechach podobnie jak w wielu krajach Europy Wschodniej może być określana jako powrót do realizmu lub jako powrót do podstaw.Po trzech latach zadziwiająco dobrej sytuacji gospodarczej, której towarzyszył wzrost PKB wiele krajów z tego regionu skonfrontowanych zostało z realiami nowoczesnej gospodarki rynkowej.Mimo ogólnego pogorszenia się sytuacji gospodarczej w krajach przechodzących transformację niektóre z nich jak np.Polska wciąż mają bardzo dobrą sytuację, pomimo rosnącego deficytu handlowego.Kryzys doścignął jednak Czechy, ulubieńca międzynarodowych instytucji finansowych, często prezentowanego jako przykład dla innych postkomunistycznych krajów.Wielu analityków nazywało Czechy "wschodnio-europejskim tygrysem" i przepowiadało świetlaną przyszłość gospodarce.Tymczasem stało się zupełnie inaczej.Wzrost gospodarczy załamał się, deficyt obrotów bieżących poważnie się powiększył, a kraj znalazł się w kryzysie.Odpowiedź na pytanie, dlaczego tak się stało nie jest łatwa i trudno jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi.Nie ulega wątpliwości, że bilans handlowy i obrotów bieżących znacznie się pogorszyły już w 1995 i w 1996r.osiągając deficyty wynoszące odpowiednio w 1996r.12% PKB i 8,25% PKB.Te dwa czynniki spowodowały realną deprecjację korony i rosnącą stagnację.Napływ kapitału, który był bardzo silny w latach poprzednich poważnie się obniżył w 1996 i 1997r.Czynnikiem, który przyczynił się do kryzysu w Czechach był niski poziom prywatnych krajowych oszczędności.W rezultacie więcej niż połowa prywatnych inwestycji w gospodarce finansowana była z zagranicznych środków.To było główną przyczyną katastroficznej sytuacji na rachunku bieżącym i w bilansie handlowym.Nominalny kurs walutowy był stabilny, a płace realne rosły dosyć szybko.Stabilny kurs wymiany połączony z dodatnią stopą procentową sprzyjały napływowi zagranicznego kapitału, który finansował wzrost krajowych prywatnych inwestycji.Co prawda taka sytuacja dobrze wpływała na wzrost gospodarczy, jednak z drugiej strony pogarszała wspomniany już bilans rachunku bieżącego i handlowego.Pod koniec 1996r.zdano sobie sprawę, że kryzys gospodarczy jest nieunikniony.W pierwszym kwartale 1997r.deficyt na rachunku obrotów bieżących osiągnął wielkość 9,1% PKB, tworząc w ten sposób oczekiwania w stosunku do dewaluacji.To doprowadziło w kwietniu do mini kryzysu.Aby zabezpieczyć rezerwy i zapobiec odpływowi kapitału bank centralny Czech podniósł stopy procentowe.Obniżono także wydatki budżetowe o 3-4% PKB.Te środki wywarły stabilizujący wpływ na gospodarkę Czech w drugiej połowie 1997r.wyższe stopy procentowe, deprecjacja waluty a także obniżone wydatki budżetowe zmniejszyły zagregowany popyt, a tym samym deficyt handlowy o ok.1/2.Inflacja utrzymała się na poziomie 10%, jednak bezrobocie zaczęło szybko rosnąć i w drugiej połowie 1997 r.wzrosło o ok.70% (z 3% do 5,2%).Należy zadać sobie pytanie, jaki jest związek między sytuacją gospodarczą w Czechach a polityką gospodarczą rządu oraz jakie środki powinny zostać podjęte, aby wyprowadzić Czechy z obecnego gospodarczego, społecznego, politycznego marazmu.Przez cały okres transformacji począwszy od 1990r.polityka gospodarcza rządu opierała się na czterech głównych zasadach:lDyscyplinie podatkowej (w tym zrównoważonego budżetu)llStabilnym nominalnym kursie wymiany wobec koszyka walutllSzybkiej prywatyzacjillStworzeniu wolnego, rynkowego otoczenia gospodarczego.lTymczasem banki będące właścicielami czeskiego sektora niefinansowego charakteryzowały się prymitywną strukturą, brakiem doświadczenia na wszystkich szczeblach oraz brakiem czujnej i ostrożnej kontroli ze strony Czeskiego Banku Narodowego.Przytoczone wcześniej fakty świadczą, że przyczyną gospodarczego kryzysu w Czechach była polityka rządowa.Ten kryzys gospodarczy przyczynił się do kryzysu politycznego i upadku rządzącej koalicji.Wyzwaniem dla nowego rządu będzie prowadzenie polityki, która mogłaby wyprowadzić kraj z impasu, jednak już z góry wiadomo, że część decyzji będzie miało charakter politycznie niepopularny.Najgorsze z nich to reforma sektora publicznego w szczególności opieki zdrowotnej, społecznej i edukacji oraz reforma sektora finansowego.II.3.2.Kryzys w Rosji.Odpływ kapitału z Rosji Rozpoczął się już latem 1997r.wraz z początkiem kryzysu w Azji Wschodniej [ Pobierz całość w formacie PDF ]