[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nie zasługują one zatem na uwzględnienie wrozważaniach badawczych.Można więc wprawdzie wyobrazić sobie najlepszy określony stosu-nek liczebny poszczególnych rodzajów broni, ale będzie to zawsze tylkonie dająca się zrealizować niewiadoma, jakieś x stanowiące tylko gręwyobraz
ni.Natomiast można zawsze stwierdzić, jakie będą skutki wiel-kiej przewagi lub małej liczby danego rodzaju broni w porównaniu do tejsamej broni w wojskach nieprzyjacielskich.Artyleria wzmacnia zasadę niszczenia ogniem, Jest to brońnajstraszliwsza, a brak jej osłabia bardzo znacznie intensywną siłęwojska.Z drugiej strony jest to rodzaj broni najmniej ruchliwy i czyniwojsko bardziej ociężałym; dalej wymaga ona zawsze pewnego oddziałujako osłony, ponieważ samodzielnie boju stoczyć nie potrafi.Jeśli jestzbyt liczna, tak że dodane jej oddziały osłaniające nie mogą sprostaćwszędzie nacierającym masom nieprzyjacielskim - to często wpada wręce wroga i tu wykazuje nową swą cechę ujemną, a mianowicie, żespośród trzech rodzajów broni jej tylko może wróg bardzo szybko użyć,skierowując przeciw nam samym jej główne składniki, tj.działa izaprzęgi.Kawaleria wzmaga w wojsku czynnik ruchu.Jeśli wojsko ma jej zamało, to szybki płomień żywiołu wojny będzie osłabiony, a to dlatego, żewszystko odbywa się powoli (na piechotę) i musi być zarządzoneostrożniej.Bogate żniwo zwycięstwa ścinać się będzie wtedy nie kosą,lecz sierpem.Nadmiaru kawalerii nie można oczywiście uważać za bezpośrednieosłabienie sil zbrojnych jako wewnętrzną ich dysproporcję; pośredniojednak, wskutek trudności utrzymania kawalerii, będzie to pewne osła-bienie, zważywszy, że zamiast 10 tyś.zbytecznej kawalerii można mieć50 tyś.piechoty.Właściwości te, wynikające z dominowania jednego rodzaju broni, sądla właściwej sztuki wojennej tym ważniejsze, że traktuje ona o użyciu silposiadanych; liczba zaś tych sil związana jest też ze stosunkiem po-szczególnych broni, do czego wódz sam już niewiele może sięprzyczynić.Jeślibyśmy więc chcieli wyobrazić sobie, w jaki sposób zostaje wsku-tek przewagi jednego rodzaju broni zmieniony charakter prowadzeniawojny, to dzieje się to, jak następuje;Nadmiar artylerii musi nadawać działaniom charakter raczej obrony ibiemy; szuka się wtedy zbawienia raczej w silnych pozycjach, nawielkich odcinkach terenu, a nawet w pozycjach górskich, abyprzeszkody terenowe zapewniły obronę i osłonę licznej artylerii,zmuszając jednocześnie siły nieprzyjacielskie, aby podeszły na własnązgubę.Całą wojnę prowadzi się wtedy w poważnym, ceremonialnymtempie menueta.Brak artylerii, na odwrót, umożliwi nam wysunięcie zasady natarcia,aktywności i ruchu.Marsze, trudy, wysiłki będą dla nas bronią właściwą;wojna stanie się w ten sposób bardziej różnorodna, żywsza, zawiła;wielkie wydarzenia rozdrobnią się bardzo.Posiadając bardzo liczną kawalerię, poszukiwać będziemy rozległychrównin i chętnie zastosujemy poruszenia na wielką skalę.Większa od-ległość od nieprzyjaciela pozwoli nam zażyć więcej spokoju i wygody,gdy tymczasem wróg będzie tego pozbawiony.Będziemy się ważyć naśmielsze obejścia i w ogóle na ruchy bardziej zuchwałe, gdyż panowaćbędziemy nad przestrzenią.Jeśli dywersje i najazdy należą istotnie dopomocniczych środków wojennych, to będziemy się mogli nimiposługiwać z łatwością.Zdecydowany brak kawalerii zmniejsza ruchliwość wojska, nie wzma-cniając jego zasady niszczenia, jak to się dzieje przy nadmiarze artylerii.Ostrożność i metoda składają się wtedy głównie na charakter wojny.Naturalne tendencje w tym wypadku będą następujące: pozostawaniezawsze w pobliżu wroga, aby go stale mieć przed oczami, unikanie szyb-kich, a tym bardziej pośpiesznych poruszeń, natomiast powolne przesu-wanie dobrze ugrupowanych mas, upodobania do obrony i do terenówpoprzecinanych, a tam gdzie natarcie jest konieczne - najkrótsza drogaku punktowi ciężkości armii nieprzyjacielskiej.Różne te kierunki, w jakich podąża sztuka wojenna zależnie od prze-wagi danego rodzaju broni, rzadko kiedy będą tak obszerne iwszechogamiające, aby określiły wyłącznie lub choćby przeważniekierunek całego działania.Inne, ważniejsze okoliczności zdecydujązapewne, czy ma się wybrać natarcie strategiczne, czy obronę, ten czyów teatr działań wojennych, bitwę walną czy inny jakiś środekzniszczenia.Należy się w każdym razie bardzo obawiać, aby, jeśli takwłaśnie nie ma być, nie przyjęto rzeczy podrzędnych za główne.Jednak iw tym wypadku, gdy kwestie zasadnicze zostaną już z innych względówprzesądzone, zawsze pozostaje jeszcze pewne pole do wykazaniawpływu przeważającego rodzaju broni, gdyż można być w natarciuostrożnym i metodycznym, a w obronie śmiałym i przedsiębiorczym i takdalej we wszystkich różnych stadiach i odcieniach życia wojennego.Na odwrót, natura wojny może mieć wyraz
ny wpływ na stosunekrodzajów broni.Po pierwsze, wojny ludowe oparte na obronie krajowej i pospolitymruszeniu muszą z natury rzeczy wystawić wielką masę piechoty.Wojnataka bowiem odczuwa większy brak środków wyposażenia niż ludzi, aponieważ wyposażenie to w ogóle ograniczone jest do rzeczynajniezbędniejszych, dlatego łatwo można zrozumieć, że zamiast jednejbaterii ośmiodziałowej można wystawić nie jeden, a dwa lub trzybataliony.Po drugie, jeśli strona słabsza nie może wobec strony silniejszejuciec się do uzbrojenia całej ludności albo do zbliżonego do tegopowołania obrony krajowej, to niewątpliwie zwiększenie liczby artyleriijest najszybszym środkiem do zapewnienia swym słabym siłom pewnejrównowagi, gdyż zaoszczędza się ludzi, a wzmacnia najbardziej istotnyczynnik swej siły zbrojnej - czynnik niszczenia.Poza tym ogranicza sięwówczas przeważnie do małego teatru działań wojennych, a broń tabędzie wtedy bardzo odpowiednia.Fryderyk Wielki posiłkował się tymsposobem w ostatnich latach wojny siedmioletniej.Po trzecie, kawaleria jest bronią ruchu i wielkich rozstrzygnięć; prze-waga jej ponad normalny stosunek jest więc ważna przy bardzorozległych przestrzeniach, wielkich przemarszach i w razie powzięciazamiaru wielkich rozstrzygających uderzeń.Przykładem tego jestBonaparte. Natarcie i obrona nie mogą właściwie same przez się mieć na towpływu; będzie to zrozumiałe dopiero wtedy, gdy rozważymy bliżej obiete formy działania [ Pobierz całość w formacie PDF ]