[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.tenże, Utilitarianism and the Vicarious., dz.cyt., s.239.rozważymy granice odpowiedzialności za zaniechanie utylitarystycz-118E.Klimowicz, Utylitaryzm w etyce.Współczesne kontrowersje wokół etykinego promowania zaspokojenia preferencji.Johna Stuarta Milla, PWN, Warszawa 1974, s.204. 220 Człowiek a myślenie krytyczne 221220 221220 Człowiek a myślenie krytyczne 221220 221220 221Aby uzupełnić obraz zaprezentowany w poprzednim rozdzia- zastanawiamy się, jakie działanie byłoby moralnie słuszne, na pierw-le, oprócz archanioła należy przedstawić jego przeciwieństwo.szym etapie powinniśmy się odwołać do myślenia intuicyjnego, któ-Robol1 jest kolejną postacią zaprezentowaną w Myśleniu moralnym.re podpowiada nam pewną zasadę domniemaną.Jeśli nie budzi onaUosabia on sposób funkcjonowania jedynie na płaszczyznie intu- naszych wątpliwości lub nie mamy czasu na namysł krytyczny, po-icyjnej, posługuje się wyłącznie metodą myślenia intuicyjnego.Po- winniśmy postąpić zgodnie z zaleceniem, które ona wyraża.Więk-lega ona nie na metodycznym analizowaniu danego problemu, lecz szość naszych codzienny problemów moralnych może zostaćkierowaniu się oczywistymi w naszym mniemaniu zasadami, które adekwatnie rozwiązana już na tym etapie.Zdarzają się jednak sytu-wydają się proste, prawdziwe i niepodważalne.Robol jest niezdolny acje wyjątkowe lub nowe.W takim wypadku, gdy nie jesteśmy prze-do myślenia krytycznego, tworzenia zasad, często poddaje się słabo- konani co do zasady domniemanej lub intuicja podpowiada namści woli.Intuicje moralne, które posiada, to dyspozycje wynikające różne sprzeczne reguły oraz mamy czas i czujemy się intelektualniez wychowania.Reguły domniemane przejmuje od innych ludzi, a na- i moralnie na siłach aby myśleć krytycznie, powinniśmy poszukaćstępnie traktuje je jako niepodważalne.Nie potrafi uzasadnić swoich zasady krytycznej, którą zaleciłby archanioł.Następnie, jeśli uda sięocen ani działać właściwie w sytuacjach wcześniej nieocenionych2.nam przeprowadzić namysł krytyczny, którego rezultatem jest zasa-Połączeniem robola i archanioła jest człowiek postać, która w ni- da krytyczna, powinniśmy się zastanowić, czy nie byłoby warto jąniejszym rozdziale jest przedmiotem naszego zainteresowania.Każdy uprościć i, jeśli istnieje taka możliwość, przekazać innym.Wartoz nas, w zależności od swoich uzdolnień i ilości czasu, jakim dyspo- konstruować bowiem nowe zasady domniemane dla nieznanychnuje w trakcie podejmowania decyzji, do jej rozwiązania stara się wcześniej sytuacji, jeśli prawdopodobieństwo ich ponownego wy-podejść raz jak archanioł (nie bacząc na zastane obyczaje, patrząc stąpienia jest znaczne.Będą one użyteczne dla nas samych, naszychna skutki działań, ważąc preferencje i próbując maksymalizować dzieci i wszystkich, którym jesteśmy je w stanie zalecić.W innych,szczęście lub minimalizować nieszczęście), innym razem zaś jak bardziej wyjątkowych przypadkach podejmowanie wysiłku adekwat-robol3 (kierując się intuicjami, tradycją czy sumieniem).To, jaką nego upraszczania nie jest wystarczająco uzasadnione.metodę i w jakich okolicznościach częściej wybieramy, zależy od Powyższą ścieżkę rozwiązywania problemu moralnego schema-naszego temperamentu, zdolności poznawczych, cech charakteru, tycznie przedstawić można w następujący sposób:zastanej sytuacji czy nawet światopoglądu.Choć na pierwszy rzut oka myślenie krytyczne i intuicyjne sąmetodami konkurencyjnymi, na co wskazuje spór pomiędzy klasy-kami utylitaryzmu a intuicjonizmu, dla Hare a stanowią one częśćjednej struktury dwupoziomowego utylitaryzmu reguł w którejowe płaszczyzny pełnią różne funkcje.Człowiek powinien starać sięużywać obu metod w zależności od sytuacji oraz swoich zdolności.Gdy mamy do rozwiązania jakiś konkretny problem moralny, gdy1Słowo robol jest tłumaczeniem angielskiego słowa prole.Hare używa tejnazwy, odwołując się do osób zaliczanych do najniższej klasy społeczeństwaOceanii, którą opisał George Orwell w powieści Rok 1984.2Zob.R.M.Hare, Myślenie., dz.cyt., s.61-85.Archanioł i robol są karykatu-ralnymi postaciami z najwyższej i najniższej klasy społecznej Platońskiego pań-stwa.Zob.tamże, s.62.3Zob.tamże, s.62. 222 Człowiek a myślenie krytyczne 223222 223222 Człowiek a myślenie krytyczne 223222 223222 223ponieważ uważał, iż dla człowieka prosty utylitaryzm czynu jako po-wszednia metoda myślenia moralnego jest nieużyteczny4.Człowiek mazbyt wiele epistemicznych i moralnych wad, aby stosowanie przez nie-go takiej metody przyniosło pożądane efekty w postaci maksymalizacjiczy promowania spełnienia racjonalnych preferencji.Poza przypadka-mi bardzo wyjątkowymi, nie powinien kusić się on na myślenie kry-tyczne5.Jedynie taka jego postawa efektywnie przyczynia się do zbliżaniasię do rezultatów, które osiągnąłby archanioł, przestrzegający zasadkrytycznych.Jeśli będziemy stosowali myślenie intuicyjne, nasze dzia-łanie prawie zawsze będzie moralnie racjonalne, tzn.maksymalizują-ce oczekiwaną użyteczność6.Celem pedagogiki moralnej jest zatemwychowanie ludzi do jak najbardziej efektywnego i skutecznego prze-strzegania przez nich zasad, które wybrałby dla nich archanioł.Jakpisał Hare, myślenie krytyczne jest przydatne wtedy, gdy filozofujemy,myślenie intuicyjne zaś gdy jesteśmy w moralnych kłopotach7.Duży nacisk położony na posługiwanie się myśleniem intuicyjnymwynika również z faktu, że Hare doceniał wagę tradycji i przekazy-wanych w jej imieniu prawideł.Są one niezbędne do funkcjonowaniaczłowieka w świecie.Najcenniejszym skutkiem powstania językamoralnego są bowiem reguły postępowania.Stwarzane na bazie na-szego doświadczenia i przekazywane z pokolenia na pokolenie, sta-nowią praktyczne instrukcje, ułatwiające ludziom poruszanie sięw społeczeństwie8.Aby wiedza moralna mogła być kumulowana, za-łożyć jednak trzeba, że określone zasady moralne stosują się do wie-lu sytuacji oraz mogą być proste na tyle, iż łatwo je zapamiętać i ichRysunek 11.Droga rozwiązywania problemów moralnych wg R.M.Hare a nauczać
[ Pobierz całość w formacie PDF ]