[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rozdrażnienie w kraju przeciwko królowi i Zamojskiemu z powodu surowościich w sprawie Ościka i w innych wielu pomniejszych wypadkach, było wielkie.Pomnażali je i wyzyskiwali stronnicy pozostali cesarza, malkontentów mnożąc.Rakuskie talary płynęły po trosze od Szląska, w którym było gniazdo intryg,przeciwko Batoremu wymierzonych.Nie zdawało się więc Zamojskiemupolitycznym sprawą Zborowskiego rozdmuchiwać ognia i przyczyniać sobietrudności.W tym sensie kanclerz pisał do króla i dopraszał się jego rozkazów, których cochwila oczekiwał.Sam on był za tym, aby dać tylko poznać Zborowskim, iż ichna wskroś znano i wszystkie zamiary nie były tajemnicą, a sprawę zdrady ichwnieść na sejm konwokacyjny, dozwalając ujść Samuelowi, który w istociemógł jechać do Włoch i nie śmiałby już powrócić.Bracia zaś jego bez tej szalonej ręki głowami przebiegłymi nic nie mogliuczynić.Marszałek by się nie ważył, a Krzychnik musiałby z obawy o gardło uchodzićtakże pod opiekę cesarza Rudolfa.Wszystko się więc mogło skończyć wyrażając grozę, a nie wymagając srogości,której oprócz tego potrzebowano zażywać ciągle, a kraj do niej nie był nawykły.Za Zygmunta Augusta nie znano jej wcale, mniej jeszcze obawiano się zaHenryka, teraz więc nagła surowość i nieubłagane wykonanie prawa musiało donajwyższego stopnia przeciwko królowi i hetmanowi zniechęcać.Wiele przypisywano Węgrowi i Wilczym Zębom jego, ale też Zamojski, prawaręka, ulubieniec, kierownik, obwinionym był, że on podsycał tę surowość,nakłaniał do niej i był duszą wszystkiego.Szło więc Zamojskiemu o to, abysprawa Zborowskich cała na niego nie spadła.Na wyjezdnym z Wiślicy kanclerz otrzymał odpowiedz
króla.Batory oknowaniach Zborowskich, o tajnych znoszeniach się Czarnkowskiego zcesarzem, o wszystkim, co się przeciwko niemu w Polsce poruszało, był jaknajdokładniej zawiadomiony.Miarę tego stanu umysłów nieprzyjacielskiegoobozu dawały wszelkie sejmy i zjazdy, na których przeciwko królowi, zzuchwalstwem dla Batorego niesłychanym i nieznośnym, wykrzykiwano, nieszczędząc mu najprzykrzejszych, najboleśniejszych wyrzutów.Był więc król w ciągłym rozdrażnieniu i gniewie na to stronnictwo, które ogieńpodkładało i utrzymywało, a dawne znaczenie rodziny Zborowskich stawiło jąw oczach jego na czele malkontentów.Z
miała na Niż wyprawa do Kozaków, którą uważał jako wymierzoną przeciwkosobie, nie była zapomnianą Samuelowi; listy przez Wojtaszka przyniesioneczyniły go jakby ogniskiem i głową spisku.Wiadomość więc z listu kanclerza, ozamierzonym napadzie na niego, do najwyższego stopnia króla rozgniewała irozjątrzyła przeciwko wszystkim Zborowskim.A
agodniejszy sposób pozbycia się ich, wniesiony przez Zamojskiego, nie tylkoże nie zdał się królowi właściwym, ale szkodliwym i mogącym ściągnąć naniego posądzenie o słabość i obawę.Dwojga tego nie mógł nawet cienia nasobie znieść Batory.Wolał stokroć uchodzić za okrutnika niż za tchórza.Odpowiedz
więc na list hetmana brzmiała nieubłaganą surowością.Król życzył irozkazywał pochwycić banitę i nie przepuścić mu.Powinien był dać głowę i natym musiało się raz skończyć wszystko.Batory, nie znając dobrze charakterunarodu, nad którym panował, surowość tę uważał za jedyny środek skuteczny,który miał się przyczynić do zaprowadzenia ładu i porządku.-  Niechaj bronią swobód swych, których ja ukrócać ani gwałcić nie myślę, aleja muszę mieć władzę, jaka mi należy.Jeśli się lękać nie będą, siebie zgubią imnie razem, a ja winien będę, żem pobłażał.Nie mogę mieć litości nadwarchołami i zdrajcami jawnymi.O spisku Zborowskich własnoręczne ich listypoświadczają, wina ich dotykalna, dowodzenia nie potrzebuje.Sam kasztelangniez
nieÅ„ski uznaÅ‚, że pismo byÅ‚o wÅ‚asnorÄ™czne jego brata.Potrzebaż wiÄ™cejnad to, co staÅ‚o czarno na biaÅ‚ym:  Ów pies siÅ‚a nam Zborowskim winien, aletrafiam wróbla w Å‚eb, trafiÄ™ kanclerza miÄ™dzy oczy, jedno wolÄ™ owego psawÄ™gierskiego, króla, acz ci myÅ›lÄ™, z lasu zasadziwszy siÄ™, ale nie może być taklas gÄ™sty, aby nieprzyjaciel nie zobaczyÅ‚, a zaÅ› po lesie trudno uciekać; najlepiejsiÄ™ w drodze, w karczmie zasadzić.Jedno zaÅ› uciekać nie wiem gdzie.doTurek z
le, do Moskwy niedobrze, do Węgier diabła się godzi, najlepiej doMorawy itd. Czytaj waszmość wszystkie ich listy - pisał król dalej - winni są ani sięoczyścić mogą.Pan Bóg nam jednego z nich w ręce daje, powinnością wasząpostąpić z nim wedle prawa, nie folgując.Powtarzam, com raz rzekł: mortuuscanis non morderet.Nie pytajcie więc mnie, gdyż innej odpowiedzi dać niemogę, nad odwołanie się do prawa.Padnieli głowa winowajcy, ocali możewielu, bo baczyć będą, że nie przebaczamy nikomu.Wiem o tym, że Zborowscy są możni i znaczą, a raczej znaczyli coś w kraju, żewrzawa będzie wielka, że przeciwko mnie i wam chwilowo burza się podniesie,lecz znasz waszmość polskie piwo.niedługo to potrwa.Pismo króla całe było w tym sensie, ażeby Samuelowi jego zuchwałegowtargnięcia w jurysdykcję starosty krakowskiego nie przebaczyć, tym bardziejiż go Zamojski ostrzegał wielekroć, aby jej unikał, a nie zmuszał do surowości.Przypominał teraz sam kanclerz, iż gdy po wyprawie na Wielkie A
uki król gomianował krakowskim starostą, on wiedząc, że za jego poprzedników Samuel,wywołany z Korony i Litwy, bywał bezkarnie i przemieszkiwał w Krakowie,zaraz tym głośno się dał słyszeć, że on wszelkiego prawa pilno strzec iwykonywać je będzie, a w swej jurysdykcji banity nie ścierpi na żaden sposób.Za czym przez marszałka koronnego i poprzyjaz
nionego z kasztelanemgniez
nieńskim Janem Zborowskim przestrzegał i upominał Samuela, ażebydopóki banicja z niego nie będzie zdjętą, nie pokazywał się ani w Krakowie, aniw jego jurysdykcji, gdyż prawu uczyni zadość i pobłażać nie będzie.Na to kasztelan gniez
nieński miał odpowiedzieć, że o tym słyszeć nie chce,oburzył się i dodał:- W mocy go swej nie ma, po co te groz
by próżne!Nastąpiła wyprawa pskowska, a starostę pod ten czas zastępował z ramieniakanclerza naznaczony Płaza, starosta lubaczowski, jako surrogator (zastępca).Ztego korzystał Samuel i, na nic nie zważając, mieszkał w Krakowie, bywałnawet na zamku, czynił, co mu się podobało, tak dalece zuchwale, że on i ludziejego po ulicach strzelali.Dochodziło to Zamojskiego, ale z dala będąc, nie mógłnic począć.Gdy potem po sejmie razem z królem przyjechał do Krakowa kanclerz, nie miałteż czasu zająć się tą sprawą, bo właśnie Turek i Tatarzy zagrażali i podawszywarunki, których przyjąć nie było można, obiecywali się wtargnąć.Za czymZamojski na gwałt ludzi musiał zbierać i na granicę bieżeć, aby nie dopuścićnajścia.Ta czujność jego zachowała kraj od wojny.Tymczasem, korzystając z wyjazdu Zamojskiego na granicę, pan Samuelnatychmiast do Krakowa powrócił, o czym hetmanowi znać dano w drodze, aleścierpieć to musiał, choć i dla króla rosło stąd niebezpieczeństwo, bo pamiętano,że się z panem Ciołkiem zmawiał w mieście do niego strzelać.Pan marszałek Andrzej Zborowski, przeczuwając, iż brat był wniebezpieczeństwie, zapragnął mu zapobiec i posłał z Lublina do kanclerza zprośbą, aby na niego w Rzeszowie czekał dla widzenia się i rozmowy.Zamojski, nie mając czasu, ruszył jednak do A
ańcuta i tu go pan Andrzejnapędził [ Pobierz całość w formacie PDF ]