[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nawet gdyby potrafiłprzewidzieć pojawienie się Szekspira, obstawałby dalej przy swej Poetyce".Kopernik, Galileusz i Newton być może wymusiliby nanim jakąś przerwę na przemyślenie ich koncepcji, niemniej nadal bygłosił swoje poglądy na temat ciał niebieskich, gdyż były onenajlepsze z jego teorii i brzmiały bardziej przekonująco od ja-kichkolwiek innych, głoszonych w owym czasie.Mógłby ewentualnie rozważyć ponownie kwestię niewolnikóworaz kobiet, jakkolwiek ton jego wypowiedzi na te tematy był dośćłagodny, podobnie jak Platona. Nawet kobieta może być dobra, a nawet i niewolnik - napisał wswojej  Poetyce" w ustępie, w którym rozprawiał o właściwymdoborze charakterów w tragedii - jakkolwiek o kobiecie możnapowiedzieć, iż jest istotą niższą, podczas gdy niewolnik jest istotącałkowicie pozbawioną wartości".To był nawet dość liberalny pogląd jak na konserwatystę, jakimbył Arystoteles.Jego krytycy zapominają, że kochał dwie kobiety - swą żonę i swągospodynię, a przed śmiercią wyzwolił swoich niewolników, co byłodla niego czymś trudniejszym niż dla Abrahama Lincolna.Pisał zbyt wiele.Sam mógł sporządzić długą listę niemądrychtwierdzeń, których był autorem, i był zadowolony, że nikt nie ze-chciał podjąć się tej roboty; przynajmniej o nikim takim nie wiedział.Napisał, że jedna jaskółka nie czyni jeszcze lata.Rzadko kiedy chwalono go za to powiedzenie.Ta figura retory-czna, jak wiedział, była dość oklepanym frazesem już wtedy, gdyzacytował ją w swej  Etyce nikomachejskiej". Nie możesz oszukać wszystkich ludzi naraz" - napisał w  Po-lityce" i niewielu Amerykanów ma świadomość, że te słowa po-chodzą właśnie od niego.Twierdził, że nie znamy żadnych obowiązujących wzorcówmoralnych, a jednocześnie zawsze postępował tak, jak gdyby wie-dział, że są.Arystoteles nie miał kłopotu ze zrozumieniem teorii głoszącej, żena początku Bóg stworzył niebo i ziemię i oddzielił powietrze 234 ARYSTOTELESod ładu, i skierował wody w jedno miejsce.Mężczyzna i kobieta żyliw ogrodzie, gdzie wszystko mieli pod ręką.Całe dnie mogli spędzaćna rozmyślaniach.To było niebo.Jakież to ma znaczenie, że nie ma na to dowodu? Nie ma go prze-cież także w wypadku jego  Metafizyki" czy Platońskiej duszy lubidei., Jeśli żądalibyśmy na wszystko dowodu - pisał - nigdy nie by-libyśmy w stanie niczego udowodnić, ponieważ nie mielibyśmyżadnego punktu oparcia do przeprowadzenia dowodu.Pewne rzeczysą w sposób oczywisty prawdziwe i nie wymagają dowodu."Jego siostrzeniec Kallistenes poprosił go, aby to udowodnił.Arystoteles był rad, że Kallistenes wyruszył na wyprawę z Ale-ksandrem.Nie rozpaczał, gdy dowiedział się, że został zabity.Oczywiście Arystoteles rozumiał, że niepodobna udowodnić, iżcoś jest w sposób oczywisty prawdziwe.Nawet oczywistą prawdziwość tego twierdzenia.Paradoks ten sprawiał mu przyjemność.Arystoteles kwaśno wspominał w Nowym Jorku, mieście, któregozaczynał mieć dosyć, jak sofista Gorgiasz twierdził, że potrafiudowodnić, iż nie ma niczego, co by człowiek mógł wiedzieć.Mówiłon, że jeśli ktoś się czegoś nauczył, to tego nie rozumiał, a jeślinawet rozumiał, to nie potrafił przekazać tego innym.Sofista Protagoras powiedział:  O bogach nie mogę wiedzieć aniże istnieją, ani że nie istnieją, ani jaka jest ich natura".Arystoteles przypomniał sobie, że w  Kritiasie" Platona prze-czytał, iż nic nie jest pewne oprócz tego, że narodziny prowadzą dośmierci.Z Metrodorosa pochodził jego ulubiony aforyzm:  Nikt z nas nicnie wie, nawet tego, czy wiemy coś czy nie".Arystoteles, na odwrót, był człowiekiem, który wiedział, że wie.Jego zdaniem w każdym mieście liczącym ponad sto tysięcymieszkańców da się odczuć brak wspólnych celów i poczucia jed-ności, jak również trudne okaże się zarządzanie takim miastem.zNiewolnicy potrzebni są do szczęścia.Kobiety także.WprawdzieArystotelesowskiej wizji doskonałej społeczności usunięty zostałarystokratyczny komunizm Platona, to jednak obywatelom 235 JOSEPH HELLERArystotelesa również nie było wolno zajmować się handlem.Ludziemieli wstawać wcześnie, jeszcze przed świtem, gdyż takie zwyczaje,jak mówił, przyczyniają się do zdrowia, bogactwa i mądrości.Arystoteles wstał pewnego razu przed świtem i stwierdził, że kobietymają mniej zębów niż mężczyz
ni.Jesteśmy dziś skłonni wierzyć, że mają ich tyle samo [ Pobierz całość w formacie PDF ]