Didier Julia Słownik Filozofii

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ponieważ nie da się pogodzić sprzecznych interesówjednostek.władza zostaje im narzucona z zewnątrz; następują rządy silnej ręki".Tak postąpiłAleksander Macedoński ze skłóconymi miastami greckimi, c) Wreszcie, gdy jednostkinabiorą przekonania, że ich wolność kończy się tam, gdzie zaczyna ona naruszać wolnośćinnych ludzi, rodzi się odpowiedzialność charakteryzująca demokrację", Zasada tazainspirowała IV artykuł Deklaracji praw człowieka i obywatela (sierpień 1789): Wolnośćpolega na tym, by móc robić wszystko to, co nie szkodzi innym".Na płaszczyznieekonomicznej idea, według której zdobywa się maksimum powodzenia pozwalając wszys-tkim na wolną inicjatywę, nazywa się liberalizmem (Adam Smith, 1723 1790; JohnStuart Mili, 1773 1836).Jest on przeciwieństwem etatyzmu, według którego państwonarzuca jednostkom prawo lub plan rozwoju ekonomicznego.Etatyzm może być wyrazemwoli klasy panującej (Karol Marks, 1818-1883), biurokracji uzurpującej sobie prawo dodysponowania siłami produkcyjnymi narodu (Marks krytykował ją od 1843 Krytykaheglowskiego prawa politycznego).Rozwój informacji sprawia dzisiaj, że aby uzyskać powo-dzenie swych przedsięwzięć gospodarczych, jednostki realizujące swą wolność poprzezinicjatywy prywatne muszą uwzględniać ogólną sytuację ekonomiczną, podobnie jak państwazmuszone są w najwyższym stopniu pobudzać inicjatywę prywatną lub wolność jednostek, byuzyskać najwyższą wydajność gospodarczą.Ideologiczny spór (liberalizm etatyzm) stracił dzisiaj na znaczeniu.Stawia się naekonomiczny pragmatyzm usiłujący osiągnąć możliwie najwyższą skuteczność ekonomicznąprzy zachowaniu maksimum solidarności społecznej.Dane historyczne.Filozofia klasyczna (XVII w.) była widownią sporu miedzy teoriąpredestynacji (Leibniz, 1646 1716) głoszącą, że Bóg zaprogramował wszystkie zdarzeniażycia ludzkiego, a woluntarystycznym humanizmem moralności Kartezjusza (1596 1650),bezustannie powracającego do żywego wewnętrznego przeświadczenia, że jesteśmy wolni".Co to jest wolność? Wolność jest możliwością działania, a nie myślenia: Powiedziałem panuprzecież, że jego (człowieka) wolność polega na możliwości działania, a nie na chimerycznejmocy, żeby chcieć chcieć" (Wolter, Philosophe ignorant). Wolność polega nazdeterminowaniu samego siebie" (Leibniz Teodycea, � 319).Kant natomiast mówił, że polegaona ,,na byciu autonomicznym".Gdzie jest wolność? Jest ona mocą, dzięki której nasz umysłi wola mogą kierować naszym życiem: Tylko byt racjonalny, uważany za taki, jest absolutnieautonomicznym, absolutną podstawą siebie samego" (Fichte, Samtliche Werke, t.4, s.36). Być wolnym, to realizować ideał w rzeczywistości" (Schelling, Samttiche Werke, t.6, s.31). Chcę być wolny.oznacza: chcę uczynić z siebie to, czym się stanę" (Fichte, t.2, s.193).Wartość wolności.Jedynie życie wolne może posiadać wartość moralną. Czyny są w sposóbnaturalny czymś przejściowym.Kiedy nie wyrastają spontanicznie z charakteru lubtemperamentu osoby, która ich dokonuje, wówczas nie stanowią jedności z tą osobą i niemogą jej przysporzyć zasług, gdy są dobre, ani przynieść wstydu, kiedy są złe" (Hume.Traktat, III). Być wolnym to dobro, stać się wolnym, to niebo!" (Fichte).Wolter (Francois- Marie Arouat, zwany Voltaire), pisarz francuski (Paryż, 16941779).Syn paryskiego notariusza i Małgorzaty Daumart.Dramaturg, polemista, dziennikarz,historyk (Le Siecle de Louis XIV, 1752, Wiek Ludwika XIV), a nawet moralista.Chociaż wiek filozofów" zwany jest wiekiem Woltera", żadne z jego pism nie jest dziełemfilozoficznym.Listy filozoficzne (1734, wyd.pol.1954) to tylko kronika życia w Anglii iporównawcza krytyka obyczajów francuskich.Elementy filozof ii Newtona (1738, wyd.pol.1956) są po prostu dziełem popularyzatorskim, w powierzchowny sposób streszczającymzasady nauki Newtona.Kandyd (1759, wyd.pol.1917) zawiera krytykę bardzo odległej odrzeczywistości karykatury optymistycznej filozofii Leibniza, którego Wolter bez wątpienianigdy nie czytał.Dicłionaire phitosophique (1764, Słownik filozoficzny) to traktat definicjiliterackich.Wolter jest wysokiej klasy moralistą, obrońcą wolności i tolerancji (Mahometalbo Fanatyzm, 1741, wyd.pol [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

Podobne