[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.7 Sekta, powstała w XVI w.w Niemczech, która żądała powtórnego chrztuw wieku dojrzałym.ROZDZIAA
V8 Trzęsienie ziemi w Lizbonie nastąpiło dn.1 listopada 1755; towarzyszyłymu straszliwe pożary i sceny łupiestwa.Pochłonęło blisko 20.000 ofiar.Wolter napisał z przyczyny tego wypadku poemat, który dał powód dopolemiki listownej z Janem Jakubem Rousseau.Kandyd jest ostatecznymzamknięciem tej polemiki, którą obszernie wzmiankuje Rousseau w swoichWyznaniach.9 Holendrzy, w XVII w., w Japonii, dla ułatwienia sobie handlu, zgodzili się"podeptać krzyż" i wyprzeć się chrześcijaństwa.ROZDZIAA
VI10 Istotnie, auto-da-fe miało miejsce 20 czerwca 1756.11 San-benito, żółty płaszcz, podobny krojem do habitów zakonu św.Benedykta, w który ubierano ofiary Inkwizycji.12 Istotnie, w r.1756, zdarzyły się ponowne trzęsienia ziemi.ROZDZIAA
X13 Jezuici stworzyli w Paragwaju samodzielne państwo teokratyczno-patriarchalne, pozostające, w zasadzie, pod protektoratem króla Hiszpanii,ale strzegące zazdrośnie swej niepodległości.Ludność państwa doszła do170.000 nawróconych Indian, których ojcowie jezuici prowadzili istotnie jakdzieci, regulując ich życie aż do najmiejszych szczegółów, zupełniemaszynowo i z wykluczeniem wszelkiej samodzielności.Ustrój państwa byłkomunistyczny; wszystkie dochody szły do wspólnego skarbu.Jezuicizaspokajali z nich potrzeby mieszkańców, a ogromne zaoszczędzone sumywysyłali do Europy.14 To miało miejsce w r.1662.ROZDZIAA
XI15 Patrzcie osobliwą dyskrecję autora; nie było dotąd żadnego papieżaimienia Urban X; autor zawahał się dać nieprawą córke któremukolwiek zeznanych papieży.Co za oględność! co za delikatność sumienia! (PrzypisekWoltera).16 Księstewko włoskie na południe od Toskanii.17 "Cóż za nieszczęście nie posiadać.męskich klejnotów".ROZDZIAA
XII18 Farinelli (1705-1782), śpiewak włoski, władał formalnie Hiszpanią, podFerdynandem VI.19 Podczas wojny sukcesyjnej hiszpańskiej któl portugalski wyprawiłistotnie do Maroko misję tego rodzaju.20 Rosjanie zdobyli Azow w r.1696 za Piotra Wielkiego, oddali go na mocytraktatu pokojowego w r.1711, ale odebrali znowóż w 1739.21 Utopił się w r.1739.49ROZDZIAA
XVII22 El dorado = kraj złota, legendarna kraina, w której istnienie wierzono wXVI w., mieszcząc ją w okolicy Wenezueli.ROZDZIAA
XVIII23 Walter Raleigh (1552-1618) awanturniczy podróżnik angielski.ROZDZIAA
XIX24 Sekta odrzucająca mistyczną stronę wiary, nazwana od założyciela jejSocyna (1525-1562).ROZDZIAA
XX25 Manichejczycy, uczniowie Manesa, herezjarchy urodzonego w Persji w r.240, przyjmują, iż świat jest dziełem dwóch sprzecznych pierwiastków:dobrego i złego, obu wiecznych i niezawisłych.ROZDZIAA
XXI26 Convulsionnaires: tak nazywano za panowania Ludwika XV grupęjansenistów, którzy wpadali w stan konwulsji w czasie modłów na grobiediakona Parysa, zmarłego w r.1727.Epidemia ta przybrała znacznerozmiary i dała powód do częstych rozruchów.27 Biblia.ROZDZIAA
XXII28 Aluzja do "biletu spowiedzi" odbytej u księdza uznającego bullęUnigenitus (1713) wymierzoną przeciw jansenistom; biletem takmi musiałsię wykazać każdy, kto chciał uzyskać ostatnie namaszczenie.Wynikłe stądspory trwały aż do r.1756.29 Adrianna Lecouvreur, z która Woltera łączyły węzły przyjaz
ni.30 Freron (1718-1776), redaktor Annee litteraire, wróg Woltera, któremunieraz dał się we znaki swą gryzącą ironią.Wolter odpłacał mu to przykażdej sposobności, nie przebierając w środkach, jak widać z powyższegoustępu.31 Gauchat napisał lichą książkę pt.Listy o niektórych pismachwspółczesnych, za którą nagrodzono go tłustym probostwem.32Trublet (1697-1770), kanonik Saint-Malo, zręczny kompilator.Głównymjego dziełem są Essais de Litterature et de Morale.33 Z Artois.Chodzi o Damiensa, urodzonego w Arras, który 5 stycznia1757 targnął się na życie Ludwika XV, za co rozszarpano go końmi naplacu de Greve.34 Zamordowanie Henryka IV i zamach Jana Chatel, wychowankajezuitów, na Henryka IV.ROZDZIAA
XXIII35 Aluzja do epizodów kolonialnych wojny siedmioletniej (1756-1763).36 Aluzja do egzekucji admirała Byng, którego Wolter, nie znając gozresztą osobiście, daremnie starał się ocalić.Admirała Byng stracono, w r.1757, za to, że dał się pobić koło Minorki flocie francuskiej, mimo że nieudowodniono mu ani zdrady ani zaniedbania.50ROZDZIAA
XXV37 Satyry, I, 7.ROZDZIAA
XXVI38 Ahmet III wstąpił na tron po bracie Mustafie w r.1703; zdetronizowanyprzez janczarów w r.1730, umarł w 1736.39 Iwan, urodzony w r.1730, został zdetronizowany w tymże samymroku, uwięziony i wreszcie zasztyletowany w 1762.40 Karol Edward, syn Jakuba Stuarta i wnuk Jakuba II, ur.w 1720, umarłw 1788.W r [ Pobierz całość w formacie PDF ]